SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an chuid de bhall éadaigh a théann thart ar an muineál
cnámh faoin muineál idir cnámh an uchta agus an slinneán, dealrachán
an chuid tosaigh den chorp idir an muineál agus an choim; tosach (brollach léine; i mbrollach an earraigh)
ainmhí mór agus muineál fada cuartha agus cruit nó dhá chruit air, a úsáidtear san fhásach mar ainmhí iompair nó marcaíochta
scaif; stráice caol cosúil le scaif don mhuineál
an chuid den chorp taobh thuas den mhuineál; meabhair, éirim aigne (fear a bhfuil an-cheann air); ceannaire, taoiseach (ceann teaghlaigh, ceann treora); barr (ceann tairne; ceann staighre, leapa); tús, tosach (ceann báid; chun cinn); deireadh (ceann téide); aonad (ceann amháin, dhá cheann)
nathair nimhe a ndéantar cochall dá muineál nuair a atann sé
rud a chaitear thart ar an muineál; an chuid de bhall éadaigh a théann thart ar an muineál, bóna
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
féitheog i mbaic an mhuiníl
cnámh faoi bhun an mhuiníl thart
an pháirt den chorp idir an muineál agus an lámh; aon ní cosúil leis sin (gualainn cnoic, gualainn báid)
stráice caol leathair chun rudaí a cheangal; strapa do mhuineál madra agus téad as
rópa beag ceangail i mbád; corda feadóige timpeall an mhuiníl
galar ar fhaireoga an mhuiníl agus at míchompordach leis, plucamas
fionnadh fada ar mhuineál ainmhí; cúl fada gruaige; fás trom plandaí ar thalamh
slabhra ornáideach muiníl
feadán ceoil a shéidtear leis an mbéal trí pholl ar a thaobh nó ar cheann amháin de, agus a sheinntear leis na méara; scornach; muineál, píobán
leicneach, galar ar fhaireoga an mhuiníl agus at gránna á leanúint
beathaithe, trom le feoil; téagartha, tathagach (éadach ramhar, muineál ramhar); dlúth, tiubh (bainne, ola, ramhar); lán (súil ramhar); dúr, maolaigeanta (duine atá ramhar sa cheann)
sórt róba gan mhuinchillí a chaitheann baill d'oird chrábhaidh mar chuid dá n-aibíd; dhá chearnóg bheaga d'éadach olla a chaitear ar sreang thart ar an muineál sa tslí go mbíonn ceann acu ar ucht duine is an ceann eile idir na slinneáin, in ómós don Mhaighdean Mhuire, etc.
stráice éadaigh a chaitear thart faoin muineál, faoin gceann nó faoi na guaillí
an leath tosaigh den mhuineál faoi bhun na smige; an taobh istigh de seo mar a bhfuil an píobán agus an craos; scrogall, sceadamán
ainmhí Afracach a bhfuil muineál agus cosa tosaigh an-fhada air
stráice fada éadaigh a chaitheann sagart aniar thar a mhuineál