Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
gannchuid
ganntanas
ganntar
ganntarach
gaobhar
gaofar
gaois
gaol
gaosán
gaotaire
gaoth
gaothaire
gaothrán
gaothrú
gar
garaíocht
garáiste
garastún
garbh
garbhán
garbhchríoch
garbhiasc
garbhlach
gaol fir1 duine de do mhuintir féin; cóngas, ceangal idir dhaoine a tháinig ón aon sinsear ► gaolmhaireacht bain3 ► gaolmhar aid1
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
deartháir nó fear gaoil; comhbhall de chumann; fear (nach sagart) atá ina bhall d'ord rialta; sagart (in oird áirithe)
gaol pósta (tá sé i gcleamhnas léi); socrú pósta (cleamhnas a dhéanamh)
gaol, cóngas; comparáid, comhréir (dhá rud i gcoibhneas)
bac, go háirithe bac gaoil chun pósta; gaol (col ceathar, col seisir); drochbheart, gníomh uafásach; briseadh móide nó focail; gráin, drogall (tá col agam leis; bhí col orm é a dhéanamh)
gaireacht; gaol
= do3 + a4 (thug sé dá mhac é; rinne sí dá máthair é; gheall siad dá gclann é) de + a4 (duine dá chairde; bean dá gaolta; cuid dá dtailte)
fonn, dúthracht; grá gaoil, grá cine; duine muinteartha
chuig, go, go dtí (ag dul don Spáinn); chun cóngaracht nó gaol a léiriú (gar don áit, is mac dom é); ar láimh, i leith (tabhair, taispeáin, dó é; bheith dílis, go maith, do dhuine); le briathra géillte (d'umhlaigh sé, bheannaigh sé, dó; ná géill dó); gan bhriathar (bia don ocrach, Nollaig faoi mhaise daoibh); le haidiachtaí (is breá duit é; b'fhíor dó é; is cuma duit); gan an chopail (duitse é seo); le linn (ag teacht abhaile dom; sa chomhrá dúinn) do + a4 , a5 = dá2 ,3 ; do + an = don; do + ar = dar3 ; do + ár2 = dár1 ; do + ar3 = dár2
gaol, cóngas; gaolta, muintir, cine
gan a bheith fada nó ard, gearr; gann (gairid in airgead, i mbia); gar (gaol gairid); gan mórán achair (is gairid uainn é, is gairid a mhair sé); cóngarach (bheith gairid d'áit)
gairid, cóngarach (gar i ngaol; go gar ina dhiaidh sin); sprionlaitheach (gar dó féin)
foirm ghramadúil d'ainmfhocal a thagann faoi anáil focail eile agus a léiríonn tríd an bhfoirm sin an tionchar atá ag an bhfocal eile air nó an gaol atá eatarthu (teach an tsagairt, muintir na tíre, lucht leanúna, Sráid Uí Chonaill, trasna na Bóinne, timpeall na háite, ag ól dí)
log sa chos taobh thiar den ghlúin; blúire nó gráinne beag (ioscaid tobac, tae); iarracht bheag (ioscaid ghaoil)
duine a ghníomhaíonn thar ceann duine eile, nó atá i gcéim díreach faoi, agus a ghlacann a áit nuair is gá é (leasrúnaí, leasrí); a thaispeánann gaol a éiríonn as athphósadh tuismitheora (leasathair, leasiníon)
ráiteas, dearbhú (maíomh gaoil le duine); déanamh gaisce (ná bí ag maíomh asat féin); tnúth (ruda do dhuine) (ná maígh a shaol air)
ceangal gaoil; ceanúlacht, cairdeas
lucht gaoil (mo mhuintir féin); lucht, daoine (muintir na háite); cine (Muintir Laoire, Muintir Shearcaigh)
an gaol is giorra (do dhuine)
cuid, píosa, blúire; taobh, lámh (ghlac sé páirt ann; páirt duine a thógáil); comhluadar, caidreamh (ná bíodh baint ná páirt agat leo); cion, cairdeas (lucht gaoil agus páirte; a leanbh na páirte); páirtíocht, comhar (rinne sé i bpáirt liom é)
marcáil, líniú, leagan amach (gaol a rianú; iomairí a rianú)
(i gcúrsaí gaoil) sean-
brainse den mhatamaitic a dhéileálann leis an ngaol atá idir thaobhanna agus uillinneacha triantán
