Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
cúinge
cuingir
cúinne
cuinneog
cúinse
cúinseach
cúipéir
cuircín
cuireadh
cuireata
cuirfiú
cúirialta
cuiríní
cuirliún
cúirt
cúirtéireacht
cúirtéis
cuirtín
cúirtiúil
cúis
cuiscreach
cúiseach
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
dhá chnapán bheaga feola ar chúl na sróine a chuireann isteach ar an anáil nuair a atann siad
corraíl leictreach san aer a chuireann isteach ar chumarsáid raidió agus teileafóin
méadú; cur treise ar
focal a chuirtear le hainmfhocal chun ciall bhreise a chur leis, ar nós arán donn
ar leith (lá áirithe); curtha san áireamh (sin é atá áirithe dó)
athbhunú (aiseag sláinte); tabhairt ar ais (aiseag iasachta); cur amach, urlacan
tréith ar leith; bealach, dóigh; staid; ord; patrún, scéim; cur síos nó cuntas scríofa ar ábhar éigin
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine nó do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; tá sé as áit)
sealbhú (áitribh etc.); díriú ar (obair etc.); aighneas, argóint; cur i bhfeidhm in argóint (rud a áitiú ar dhuine)
bia a théann go maith le bia eile nó a chuireann blas breise air
ón áit thuas; íslithe (tá luach an stoic anuas); i dtagairt (ní mise a tharraing a ainm anuas); ar bharr (cuir éadach anuas air); sa mhullach (tá m'athair anuas orm)
cuairteoir, lóistéir; duine ar cuireadh ag duine eile ina theach
toiliú, bheith ar aon intinn, teacht nó cur le chéile, réiteach
cosc ruda; cur isteach ar rud
rath (bail ó Dhia ar an obair); cóir cheart (chuir sí bail ar a gruaig); an chaoi a bhfuil rud nó duine (cén bhail atá ort?); cóir, úsáid (an bhail a thug sé ar a leabhar)
teagmháil le; cur isteach ar; tarlú do (bhain taisme dó)
cur isteach ar, teagmháil do; ceangal nó gnó a bheith ag rud le rud eile (ní bhaineann sé liom)
bia a chuirtear ar dhuán nó i ngaiste chun iasc nó ainmhí a mhealladh
cur baoite ar dhuán nó i ngaiste
(le duine) sárú; (le tairne) cur abhaile ar fad agus a bhior a chasadh
lann sáite a chuirtear ar bharr raidhfil
duine a chuireann bia ar fáil; duine beathaithe
cur blais ar bhia
fáinne bláthanna le cur ar cheann duine nó le crochadh ar rud éigin mar ornáid
trácht, an pháirt de chos nó de bhróg a chuirtear ar an talamh; greim coise ar an talamh (bonn a ghabháil); an pháirt is íochtaraí de rud (bonn colúin, bonn triantáin); fáinne rubair thart ar roth; rian, lorg (ainmhí)
dul nó cur ar bord loinge; cur fút i dteach ar lóistín; cúrsa fiarlán á thógáil ag bád seoil in aghaidh na gaoithe, tornáil
marc a chuirtear ar rud lena thaispeáint cé leis é nó cé a rinne é
neart, fuinneamh (brí na hóige; cuirfidh an bia brí ionat; in ísle brí); ciall (brí focail); éifeacht (argóint ar bheagán brí)
curtha ar fáil, ag dul ar aghaidh
suim airgid a chuirtear ar fuilleamh, caipiteal
duine a chuireann rud ar bun
cur ar bun
cén áit (cá bhfuil sé? cár chuir tú é?; cárb as duit?); cad, céard (cá air a bhfuil sé ag caint?); cé chomh (cá fhad, cá mhéad?)
slat tomhais; grád fiúntais a meastar rudaí leis (caighdeán ard maireachtála); tomhas faid, meáchain etc. a úsáidtear mar aonad chun cur síos ar fhad, ar mheáchain etc., eile
faoiseamh ama (d'iarr sé cairde bliana orm); faoiseamh íocaíochta (rud a fháil ar cairde); moill, cur siar (ná cuir do leas ar cairde)
cur (isteach) ar
cur ar liosta na naomh
caint, urlabhra (chuir sé canúint orm); modh cainte a bhaineann le ceantar nó le haicme ar leith (canúint Chonamara); tuin, modh foghraíochta (canúint ghalánta ar a chaint)
slí, bealach (cén chaoi a ndéanfaidh mé é?); deis, seans (dá bhfaighinn caoi air); bail, riocht (cén chaoi a bhfuil tú? cuir caoi air sin dom)
rud a thochras thart ar rud eile (rópa a chasadh); lúbadh (do mhurnán a chasadh); dul thart nó cur thart (roth a chasadh); filleadh ar ais (casadh abhaile); seinm, canadh (amhrán, port, a chasadh); bualadh le (castar na daoine ar a chéile); cur i leith (ní á chasadh leat é); lúb, cor (bóthar lán de chastaí); rince (rud a chur ar casadh)
cur cáis ar rud; seaicéad miotail
deireadh a chur le; folú, goid; cur ar ceal
cur ina cheart, leasú (locht a cheartú); cur ar an mbóthar ceart, cur múineadh ar (páistí a cheartú); deasú, díriú
cur i bhfolach, coinneáil faoi rún (an fhírinne a cheilt); cosc (ná ceil a chuid air); séanadh (do mhuintir a cheilt)
meall bog aráin, síol rois etc., déanta le huisce fiuchta agus leata ar mhuislín le cur ar neascóid nó ar chneá
cur i dtuiscint (tú féin a chur i gcéill); ligean ort (ag cur i gcéill a bhí sé)
cófra; stór saibhris; stór croí; suim airgid curtha ar leith ar chúram speisialta
cromadh, lúbadh; dul nó cur ar claon; luí le (claonadh leis an obair); imeacht ó (claonadh ón bhfírinne); casadh (chlaon sé mo chuid cainte)
dallamullóg; cleas bréagtha (chuir sé cluain uirthi); smacht (cluain a choinneáil ar do gháirí)
folach; clúid a chuirtear thart ar rud nó anuas air (clúdach leapa, clúdach litreach); clúid a chur ar rud (clúdaigh do cheann; clúdaithe le caonach)
