Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
gnóthach
gnóthachan
gnóthú
gnúis
gnúsacht
go
gó
áirithe
gob
gobachán
gobadán
gobadh
gobaireacht
gobán
gobharnóir
goblach
gocach
gocarsach
góchumadh
gófráil
gogal
goic
goid
áirithe2 aid3 ar leith (lá áirithe); curtha san áireamh (sin é atá áirithe dó) ► go háirithe go mór mór
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
substaint (mar iaidín) a mhilleann frídíní díobhálacha (go háirithe i ngearradh nó i gcréacht)
rud beag bídeach beo sa chorp, miocrób; frídín (a tharraingíonn galar go háirithe)
cúis le plé (go háirithe i gcúirt dlí)
léarscáil farraige mar aon le cóstaí, taoidí, doimhneacha agus tanaíocha, agus baill chontúirteacha eile; cáipéis scríofa oifigiúil ina dtugtar cearta agus pribhléidí, go háirithe ceann a thagann ó cheann stáit nó ó rialtas (cairt baile, cairt cathrach)
ball den eaglais sin go háirithe an Eaglais Chaitliceach Rómhánach
tomhas teasa, go háirithe maidir le feabhas bianna éagsúla chun teas nó fuinneamh a thabhairt don chorp
feithicil ar rothaí, go háirithe gluaisteán
éan baineann de chineál ar bith, go háirithe d'éanlaith chlóis
buille (go háirithe buille boise); canta (aráin etc.)
bac, go háirithe bac gaoil chun pósta; gaol (col ceathar, col seisir); drochbheart, gníomh uafásach; briseadh móide nó focail; gráin, drogall (tá col agam leis; bhí col orm é a dhéanamh)
bualadh mall cloig, go háirithe ar ócáid bháis nó sochraide; focal fonóide
cúrsa staidéir, go háirithe i scoil nó in ollscoil
ealaín, go háirithe ealaín na filíochta; dréacht i bhfilíocht seachas i bprós ina léiríonn duine a smaointe agus a shamhlaíocht (i línte tomhaiste de ghnáth agus rím iontu); cinniúint (bhí an bás i ndán dó)
gníomh nó sraith de ghníomhartha foirmiúla de réir nóis nó dlí, go háirithe i gcúrsaí creidimh; searmanas
galar tógálach a thagann ar na scamhóga go háirithe
nós na haimsire, go háirithe i gcúrsaí éadaigh, gruaige etc., a gcruth agus a ndéanamh; béas
aonad tomhais (6 troithe) a úsáidtear chun grúntála go háirithe
marú duine le feall (go háirithe duine tábhachtach, polaiteoir etc.)
bleid, caint a chuirtear ar dhuine, go háirithe ar strainséir
duine as tír iasachta, go háirithe Sasanach nó Normannach nó Lochlannach i stair na hÉireann
aithris ar nósanna nó ar dhearcadh na nGall, go háirithe ar na Sasanaigh
obair ornáideach go háirithe le snáthaid; patrún maiseach ar éadach, bróidnéireacht
mír a léiríonn suíomh, go háirithe suíomh taobh istigh (i gcarr, sa chathair, thuas sa spéir, in áit eile); a léiríonn a bheith gafa (i ngaiste, in achrann sa dris); le foirm nó modh (i bhfoirm cú, i dteanga na tíre); le ballraíocht (i rang a dó, san arm); le feidhmeannas (i bhfeighil na bpáistí, i gceannas); le staid (i bhfiacha, ina luí, in uaigneas, i ngrá); le ham (go mall san oíche, go luath san fhómhar); i bhfrásaí dobhriathartha (i mbliana, in airde, in aice láimhe); le mianach áirithe (tá éirim ann, níl aon mhaith ann, tá céim bhacaí inti); le tomhas (tá cloch mheáchain, sé troithe, ann); le haicmiú nó rangú (níl ann ach amadán; tá sé ina shagart anois); le huimhreacha, ord etc. (ina scataí beaga, ina dhá leath); isteach (cuir i do phóca é, dul i bhfiacha); le hathrú staide (ag dul i bhfeabhas, i méid, i neart, in aois) i + a4 = ina; i + an = sa(n); i + ar3 = inar, i + ár2 = inár; i + na = sna
tamall úsáide a fhaigheann duine ar rud (go háirithe airgead ar ús); an rud féin (an iasacht a thabhairt ar ais); coigríoch (tír iasachta); strainséartha (duine, teanga, iasachta)
plé, caibidil, go háirithe ar leibhéal idirnáisiúnta nó idir mhóreagraíochtaí mar cheardchumainn agus bainisteoireacht etc.
pictiúr nó mósáic de Chríost nó de naomh, go háirithe sna heaglaisí Gréagacha agus Rúiseacha
an smúsach i ngas planda; meall bog tais (go háirithe d'adhmad, de cheirteacha etc.) chun páipéar a dhéanamh as
dán go háirithe dán fada Fiannaíochta; amhrán
leadradh; daoradh agus cur chun báis gan triail, go háirithe ag slua daoine bheadh corraithe go mór ag coir
dul isteach i seirbhís phoiblí, go háirithe san arm
log beag (go háirithe sa leiceann nó sa smig)
duine a bhíonn ag déanamh staidéir ar ábhar léinn, go háirithe ar scoil nó ar coláiste
duine ar misean (go háirithe misean spioradálta)
aonad tomhais i bhfoirgníocht; aonad iomlán ann féin, go háirithe i spásárthach nó i gcóras leictreonach
a bhaineann le núicléas, go háirithe leis an adamh
teampall sa Domhan Thoir go háirithe agus é i bhfoirm túir ilstóraigh agus na díonta ag gobadh amach air
duine a théann ar turas i gcóir thaistil, go háirithe ar bhus, ar thraein, i mbád nó in eitleán
fíor sholadach a bhfuil triantán mar bhonn agus mar thrí thaobh uirthi agus í ag teacht chun pointe ag a barr; aon fhoirgneamh den déantús seo, go háirithe na cinn a tógadh fadó san Éigipt timpeall ar thuamaí
na marcanna agus na siombailí taobh amuigh de na litreacha, go háirithe an lánstad, an chamóg etc., a úsáidtear i scríbhneoireacht
duine a shantaíonn athruithe móra, go háirithe i gcúrsaí rialtais
saint a bheith ort chun ruda, go háirithe rud le duine eile
a bhaineann le muintearas idir dhaoine (club sóisialta, cruinniú sóisialta); a bhaineann leis an bpobal i gcoitinne i gciall ar bith (go háirithe socruithe agus rialacha chun leas an phobail a chur chun cinn) (árachas sóisialta); a bhaineann le grúpaí nó aicmí daoine sa phobal de réir a gcéime nó a seasaimh sa saol etc.
duine a bhíonn fostaithe faoi rún chun eolas a bhailiú, go háirithe faoi chúrsaí míleata; duine a fhaireann daoine eile gan fhios
duine atá gafa le cúrsaí rialtais, go háirithe duine a chruthaíonn é féin tuisceanach oilte
inneall trom a tharraingíonn rudaí ina dhiaidh (go háirithe feithiclí nó fearas feirme mar chéachta)
aonad tomhais teasa, go háirithe le gás
foirgneamh atá roinnte ina árasáin, go háirithe agus cuid mhaith muiríneacha ann
stráice nó raon talún (go háirithe maidir lena ghnéithe fisiceacha)
ainmhí mall ceathairchosach agus blaosc nó sliogán láidir air; turtar (go háirithe ceann fionnuisce nó talún)
an fad idir buaic dhá thonn, go háirithe tonnta raidió
