Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
liathán
liathreo
liathróid
liathuisce
libhré
líbín
licéar
ligean
ligthe
lile
limistéar
lindéar
líne
línéadach
líneáil
línéar
lingeadh
lingeán
líníocht
líniú
linn
linseáil
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
cur i dtuiscint (tú féin a chur i gcéill); ligean ort (ag cur i gcéill a bhí sé)
talamh scóir, talamh a ligtear ar cíos ar feadh séasúir
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?)
íonú a dhéanamh ar leacht trí ghal a dhéanamh ar dtús de le teas agus ansin an ghal a fhuarú chun leacht a dhéanamh ar ais di (is mar sin a dhéantar fuisce agus poitín); ligean do leacht titim ina bhraonta
déanamh gaisce, ligean ort gur fear thú
duine a ligeann air gur duine macánta etc. é nuair nach ea
gotha, aisteoireacht; (iol ) galántacht, cumaí móra (ná bí ag ligean geáitsí ort féin, geáitsí rince)
(sa ghramadach) den mhodh a ghuíonn beannacht, mallacht etc., ar aon dul i bhfoirm leis an bhfoshuiteach (go dtaga do ríocht; nár lige Dia sin, mar shampla)
duine ar féidir leis roinnt rudaí a choinneáil ag gluaiseacht san aer gan ligean d'aon cheann acu titim
ligean tí, siopa etc., ar cíos ar feadh roinnt blianta (talamh ar léas); téarma (tá a léas caite)
ligean maoine ar léas
ceadú, lamháil (lig dó é a dhéanamh); scaoileadh saor (lig abhaile mé); scaoileadh amach (fuil a ligean); cur ar cíos (teach a ligean); brú nó séideadh amach (anáil a ligean; fead, osna, a ligean); scóip, saoirse, cead corraí (ligean i dtéad, i roth); tógáil, glacadh (do scíth a ligean)
gan srian (tá an teanga ar ligean aici)
lúfar, bríomhar, anamúil; tugtha, luite (ligthe ar an ól, le staidéar)
deoch mheisciúil (is daor an t-ól é); claontacht chun óil, ólachán (imithe ar an ól; teach óil); deoch ar bith a shlogadh nó a ligean siar (ól braon tae; ag ól go trom); caitheamh (ag ól tobac)
gíotáil oibre, útamáil, ligean scile ort féin
glacadh páirte (i rud); aidiacht a dhéantar as briathar (mar shampla, maide briste, teach ligthe ar cíos, scanraithe roimh dhuine)
scaoileadh déanta air; singil (pósta nó scaoilte); ligthe lúfar (géaga scaoilte); bogtha, ar bogadh
stríoc, eang (bata scóir); cuntas, reicneáil (an scór a dhíol; cárta scóir); (le talamh) ligthe ar chíos bliana; báire nó pointe
go dtí an aird thiar (siar go Gaillimh); i leith an chúil (druid siar ón tine; lig sé siar a chluasa; chuaigh sé siar ar a fhocal); i leith an droma (luí, suí, siar); isteach, síos (ól siar é, níos faide siar sa pholl); go dtí am níos luaithe (clog a chur siar; i bhfad siar); iargúlta (baile i bhfad siar); ar athlá (cuireadh siar an cruinniú); gearr (tá na ba siar sa bhainne)
cáithníní oighir ina mbrat ar an talamh; cur seaca (níl sé ag sioc anocht); téachtadh, cruachan, stalcadh (lig don mhoirtéal sioc; sioctha leis an bhfuacht)
ciúnú, lagú anuas (nuair a shocraigh an stoirm); suaimhniú (ag socrú chun suain); luí, lonnú (shocraigh sé síos anseo; lig don bhia socrú ar do ghoile); deasú, a dhéanamh socair (socraigh cosa an bhoird); réiteach, cinneadh (teacht ar shocrú; lá a shocrú); críochnú (shocraigh an buille sin é); deisiú; plean, seift (socruithe sochraide)
na strapaí agus na feistis ar cheann capaill chun é a ghiollacht; smacht (coinnigh srian ort féin); fad sriain, scóip (srian a ligean le smaointe)
buaic, bior, pointe; gruaig ar mhullach an chinn; maig, leathcheann (chuir sé stuaic air féin ag éisteacht); cuma chrosta; racht feirge (lig dó nó cuirfidh tú stuaic air)
bualadh fút ar shuíochán nó ar an talamh; bheith i seisiún (suí ar choiste; tá an chúirt ina suí); socrú síos (suí ar thalamh duine); éirí (an bhfuil sé ina shuí fós?); fanacht suas (suí le duine tinn); ligean ar cíos (talamh a shuí le duine); suíomh, socrú, bunú (shuigh sé campa ann; shuigh sé cíos orthu); áitiú (shuigh sé go daingean orm é); áit, loc (faire, suí seilge; suí rí); cathaoir, oifig (suí easpaig, an Suí Naofa)
cliseadh, gan éirí le duine in iarracht; ligean síos (ná teip orm; bí ann gan teip); dul as (tá an seanfhear ag teip)
uachtú; ordú (mar a thiomnaigh Dia dúinn); cur faoi choimirce (tiomnaím m'anam do Dhia); lua, ainmniú (séipéal a thiomnú; leabhar a thiomnú do dhuine); ligean ar iontaoibh
meáchan (lig sé a throm ar mo ghualainn); ualach, ciapadh (chuir sin trom ar m'intinn); an chuid is mó (tá trom na hoibre déanta); milleán (trom a chur ar dhuine faoi rud)
ar son, thar ceann (as ucht Dé leat agus lig dom)
