Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
riachtanach
riachtanas
riadaire
riail
rialachán
rialaitheoir
rialta
rialtas
rialtóir
rialú
riamh
rian
rianaí
rianán
rianta
rianú
riar
riarachán
riaráiste
riarthóir
riasc
riast
riastáil
rialtas fir1 grúpa daoine a cheaptar chun tír a rialú; an rialú a dhéanann siadsan; córas rialaithe (rialtas daonlathach)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
léarscáil farraige mar aon le cóstaí, taoidí, doimhneacha agus tanaíocha, agus baill chontúirteacha eile; cáipéis scríofa oifigiúil ina dtugtar cearta agus pribhléidí, go háirithe ceann a thagann ó cheann stáit nó ó rialtas (cairt baile, cairt cathrach)
feidhmeannach oifige a thugann aire do cháipéisí, do chuntais etc.; feidhmeannach cúirte nó rialtais áitiúil (cléireach baile); feidhmeannach eaglaise a fhriothálann ar an sagart agus ar chúraimí an tsagairt
rialtas dhá pháirtí nó níos mó
stát ina bhfuil rialtais ar leith freagrach do na réigiúin éagsúla ach rialtas amháin os a gcionn freagrach don stát uile
córas rialtais faoinar leis an stát gach cineál tionscail agus tráchtála agus gan aon mhaoin phríobháideach in ainm is a bheith ann (mar atá sa tSín etc.)
cineál rialtais arb iad na daoine a thoghann na baill go saorálach mar theachtaí uathu féin
córas rialtais (faoi dheachtóir go minic) a smachtaíonn gach uile rud sa tír agus nach gceadaíonn gníomh ná focal ina choinne
rialtas dá cuid féin ag tír
airgead a íocann rialtas chun cabhrú le tionscal nó le seirbhís toisc an chabhair sin a bheith ar mhaithe leis an bpobal mór (ar nós airgead a íoctar chun praghas bia a choinneáil íseal)
gan a bheith amuigh (tá na ba istigh); tar éis teacht (tá an bád, an traein, istigh); i gcumhacht nó in oifig (tá rialtas nua istigh); is faide isteach (éadach istigh, an seomra istigh); tar éis teacht nó dul isteach, faoi bhallaí, faoi chlúid; cairdiúil, sásta (bheith istigh leis an sagart; istigh leat féin); críochnaithe (tá bliain eile istigh)
na daoine go léir a chónaíonn in aon tír nó faoi aon rialtas le chéile; lucht aon chine
bealach gabhála; cead scríofa (pas fillte); cead imeachta (bíodh do phas agat anois); cead taistil thar lear ón Rialtas; giota beag, beagán (pas déanach, pas beag fuar); caighdeán faoi bhun onóracha i scrúduithe
córas rialtais gan rí gan bhanríon, agus uachtarán tofa mar cheann air, mar atá in Éirinn
staidéar ar chúrsaí rialtais; cúrsaí polaitiúla
a bhaineann leis an rialtas nó leis an bpolaitíocht
comhaontú scríofa a dhéantar le comhlacht árachais; cúrsa aontaithe oibre nó gnímh (polasaí rialtais)
an té is airde céim ar airí rialtais
duine a shantaíonn athruithe móra, go háirithe i gcúrsaí rialtais
athrú bunúsach i gcúrsaí tíre; treascairt rialtais ag lucht ceannairce
rith, bainistíocht; stiúradh ranna rialtais, gnó etc.
duine a dhéileálann le comhfhreagras agus le páipéir rúnda d'fhostóir, do ghnólacht, do roinn Rialtais, do chumann etc.
ball de stát agus é faoi réir a rialtais agus a dhlíthe
obair do dhuine eile, obair aimsire; obair i bhfórsaí nó i ranna an rialtais; na hoifigigh sna ranna sin agus an obair a dhéanann siad (an státseirbhís); searmanas diaga nó eaglasta
muintir uile aon tíre faoin rialtas céanna; críoch nó cuid de thír atá nasctha le cinn eile faoi aon rialtas amháin (mar shampla, Stáit Aontaithe Mheiriceá); an rialtas (agus a chuid feidhmeannach); dínit, stáidiúlacht
duine atá gafa le cúrsaí rialtais, go háirithe duine a chruthaíonn é féin tuisceanach oilte
roinn rialtais atá i gceannas ar chúrsaí airgid na tíre; ciste náisiúnta
na ranna agus na brainsí éagsúla de sheirbhís an rialtais ach amháin na fórsaí slándála
cos nó trunc crainn; cos cabáiste etc.; ceap (gunna, ancaire, céachta); fréamh (focail); pór (daoine); ainmhithe feirme, eallach; stór earraí; airgead a infheistítear i ngnó nó a thugtar ar iasacht don rialtas; leacht ina mbruitear feoil is cnámha is glasraí mar bhunús d'anraith
ceannaire, rialtóir; príomh-aire (rialtais)
rialtas tíre faoi cheannas uaisle
dlínse (údarás an rialtais); dealramh na fírinne (scéal gan údarás); tiarnúlacht (ba mhór an t-údarás duit é); cuallacht agus cumhachtaí speisialta aige (údarás áitiúil)
