SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
roimhe seo nó sin; eile, deireanach (an oíche cheana); cinnte (an bhfuil tart ort? Tá cheana)
leacht gan dath a d'úsáidtí roimhe seo leis an gcorp a bhodhrú i gcomhair obráide
(le focal, sliocht etc.) a dtagann roimhe agus ina dhiaidh agus a thugann brí do
é a bheith d'aidhm agat (chuir sé roimhe é a fhoghlaim)
mothú nó léiriú áthais roimh dhuine (chuir sé fáilte roimhe); focal nó beannú áthais
fear a bhíonn ag imeacht roimhe ó áit go háit
focal a chuireann béim ar an bhfocal a thagann roimhe agus a dhealaíonn ó rudaí eile é (é féin a rinne é; eadrainn féin atá sé; go deimhin féin); fiú amháin (mar sin féin; dá mbeadh bean féin aige)
ar thóir, ag leanúint (ar lorg eolais, ar lorg a dhaoine roimhe)
cur de ghlanmheabhair; cuimhneamh ar; cur i gcuimhne; smaoineamh go domhain; brath, mothú (ag meabhrú a shlí roimhe)
úr, a tháinig ann le déanaí (prátaí nua, scéal nua); nach bhfacthas nó nárbh eolach roimhe sin (múinteoir nua); nár úsáideadh nó nár caitheadh cheana
ráite roimhe sin nó cheana, réamhluaite
ar aghaidh, os comhair, os coinne (cuir marc roimhe); chun cinn nó níos túisce in am nó i spás (romhat amach, an duine a bhí romham, tiomáin romhat iad; roimh a sé a chlog); i gcomhair (bí romham ag an stáisiún); trasna ar (ná bí ag teacht romham ar gach focal); (le heagla, áthas, olc etc.) (fáilte romhat; bhí eagla air roimpi)
roimhe sin, roimh an am atá i gceist
ag tagairt do rud atá luaite cheana; ar leith nó tamall as bealach (ná habair sin; sin mar a bhíonn; ina dhiaidh sin; é sin, an duine sin); ag tagairt d'am áirithe atá thart (roimhe sin, as sin amach); i gcomparáid (níl sé chomh daor sin)
sileadh, doirteadh (sní fearthainne; fuil ag sní as créacht); rith (abhainn ag sní chun na farraige); síothlú; snámh, sleamhnú (seilide ag sní roimhe)
luaite níos faide suas nó roimhe seo