Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
taosrán
tapa
tapaigean
tapóga
tapú
tapúil
tar-
tarae
tarantúla
tarathar
tarathrú
tarbh
tarbhadóir
tarbhánta
tarbhealach
tarbhghadhar
tarcaisne
tarcaisneach
tarchur
tarchuradóir
targaid
tarlú
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
earra a thugtar isteach thar tír
duine thar tír isteach
dúil mhallaithe, dúil thar meán
duine a théann thar fóir ina thuairimí nó ina bhearta
sásta dul thar fóir le beart nó tuairim
árthach a thugann daoine nó earraí thar uisce agus a thiomáintear le maidí rámha nó le seol nó le hinneall
bád a thugann daoine go rialta anonn is anall thar abhainn nó loch nó idir dhá phort mara
ceartú, tabhairt chun cruinnis; ceartú thar mar is gá (ná bí i gcónaí ag beachtú orm)
fiuchta, bácáilte; brothallach; drisíneach, cantalach; seanchríonna, tuisceanach thar a aois
ball troscáin a bhfuil clár leathan air agus cosa faoi, a úsáidtear le haghaidh béilí nó oibre nó imeartha; bia boird; taobh, imeall (bord na farraige); taobh báid nó loinge (teacht le bord, thar bord); clár loinge, deic (dul ar bord)
(le gramadach) céim thar an ngnáthchéim ag aidiacht (níos faide níos mó mar shampla)
taobh síos suas; iompaithe tóin thar ceann; contrártha, mícheart
aolchloch bhog bhán a úsáidtear chun scríobh ar chlár dubh; cré chailce; marc cailce, teorainn (dul thar cailc le rud)
cabhsa nó cosán trí bhogach nó thar dhíog nó abhainn
rás thar chliatha
as ord; (le bád) imithe dá cúrsa; (le praghsanna) thar fóir, as miosúr
tosach do chúrsaí cúige thar chúrsaí tíre
suim nó cuid mhaith; teorainn (níl aon chuimse leis; dul thar cuimse leis)
thar fóir, thar cailc
teanntásach; údarásach thar cuimse
áit le dreapadh in aill; seilf, scoilt; strapa nó céimeanna chun dul thar chlaí
bóthar nó rud mar é thar abhainn nó thar bhóthar eile; stáitse an chaptaein ar long; an chuid chnámhach den tsrón
thar; taobh thiar de
gan fulaingt, mífhoighne; fulaingt thar cuimse
gan chuimse, gan teorainn; thar fóir
cur earraí thar lear, onnmhairiú
duine a dhéanann gnó (díol nó ceannach) thar ceann duine eile; ceann de dhá uimhir nó breis a mbíonn toradh áirithe orthu nuair a mhéadaítear faoina chéile iad (Is fachtóirí de 8 na huimhreacha 2 agus 4)
le cois (cé a bhí farat?); chomh maith le, thar (punt fara do cheart)
iompar anonn agus anall thar caladh ar bhád nó eitleán
éadach a dhéanamh ar sheol trí shnáitheanna a chur trasna thar a chéile; (le scéal etc.) cumadh, cur le chéile
teorainn (dul thar fóir le rud); ciumhais atá tógtha go slachtmhar (mar a bheadh ar chruach nó stáca)
líonadh suas nó amach; pulcadh, líonadh thar fóir; iomlánú; breis mar chúiteamh ar easpa éigin; leathanaigh bhreise a chuirfí amach le nuachtán nó le hiris
cluiche ina mbuailtear liathróid bheag le clubanna thar réimsí fada talún isteach i bpoill ar phlásóga glasa
a dhéanamh glan nó éirí glan; íoc go hiomlán (fiacha a ghlanadh); gealadh suas (ghlan an lá); imeacht ar fad (glan leat amach as seo); réiteach (urlár a ghlanadh); putóga a bhaint as (iasc a ghlanadh); scrios (ghlan sé sinn); gabháil thar (ghlan sé an coirnéal, an claí)
duine a ghníomhaíonn thar ceann duine eile nó thar ceann comhlachta
déanamh gnímh; oibriú thar ceann duine eile
líne a léiríonn cad é mar atá luach ruda ag dul suas nó síos thar thréimhse áirithe
faradh, iompar i mbád nó i long thar uisce
duine a dtugtar airgead, earraí etc., ar iontaoibh dó thar ceann duine eile
ómós thar fóir do dhuine a mheastar a bheith ina laoch
farraige, aigéan (dul thar lear)
duine a ghníomhaíonn thar ceann duine eile, nó atá i gcéim díreach faoi, agus a ghlacann a áit nuair is gá é (leasrúnaí, leasrí); a thaispeánann gaol a éiríonn as athphósadh tuismitheora (leasathair, leasiníon)
fo-rúnaí, duine a fheidhmíonn thar ceann an rúnaí
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
árthach mór a théann thar farraige
sceitheadh thar bhéal árthaigh
lár; modh (meán múinteoireachta, na meáin chumarsáide); caighdeán (ar meán); teorainn (chuaigh sé thar meán leis); coim
réasúntacht, cuibheas; gan dul thar fóir
thar cailc, iomarcach (dul as miosúr le rud)
(leis an gcopail) tá sé in am, thar am, agam
