Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
baileach
bailéad
bailí
bailithe
bailiú
bailiúchán
báille
baincéir
báine
baineann
baineannach
báiní
báinín
baininscneach
bainirseach
bainis
bainisteoir
bainistí
bainistíoch
bainistreás
bainne
bainniúil
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ó áit nó ionad (bain as do phóca é, léigh mé as leabhar é, lig as an rang é, d'íoc sí as a tuarastal é, as measc na ndaoine, as gach aird); ó ábhar nó meán nó staid nó foinse (déanta as adhmad, nite as uisce, rinne sí as a stuaim féin é; baisteadh as a athair é); ó raon (as amharc, as éisteacht); i ndíth (as obair, as seilbh, tá sé as a mheabhair); de bharr (labhairt as fearg); dealú (a haon as a dó)
duine a bhaineann rud as an talamh nó a phiocann rud den talamh nó de ghas nó de chraobh; inneall a bhaineann arbhar
an fad ama a bhaineann sé as an domhan dul timpeall na gréine; 365 lá nó 52 seachtain nó 12 mí
feamainn mhór dhonn as a mbaintear iaidín
gual agus an gás bainte as le teas an-ard
an chuid de chos an arbhair a fhanann sa talamh tar éis a bhainte; cos arbhair nó féir; feadán caol déanta as páipéar nó plaisteach trína ndiúltar deoch
fíoch feirge; craos, cíocras (confadh ocrais, confadh chun feola); drochghalar inchinne a thagann ar mhadraí agus ar ainmhithe eile agus a thig leis an duine a thógáil uathu má bhaineann siad greim as
feithid cosúil le dreoilín teaspaigh a léimeann agus a bhaineann glór as a sciatháin
stráice caol adhmaid, miotail etc.; banda cinn; slis feola nó éisc agus na cnámha bainte aisti; fillteog
baint glóir as na liopaí le sásamh chun bia, dí etc.
aimsir fhuar (amuigh faoin bhfuacht); fuaire, goimh (bain an fuacht as); slaghdán; mífhonn (gan fuacht gan faitíos)
scairt áthais (nó searbhais, uaireanta) (bhain sé gáire asam, gháir sé fúm)
buachan, baint tairbhe nó sochair as rud
gabháil ruda leis an lámh (beir greim air; rug sé greim muinchille orm); lán béil (cúpla greim feola; bain greim as an arán); cruachás (rug drochghreim air); smacht, ceannas (bíodh greim ar do chiall agat; tá greim daingean acu ar an tír); fostú (i ngreim sa talamh, i ngreim ag an eagla); freanga, ríog thinnis (tháinig greim i mo chliathán; greim an bháis); lúb fuála (greim snáthaide a chur i rud)
gléas ceoil mór agus méarchlár air (nuair a bhrúitear na cnaipí leis na méara buaileann casúir bheaga sreanga éagsúla agus baintear nótaí ceoil astu de réir a bhfaid)
an rud a thoghtar (bain do rogha astu; is tú mo rogha); an rud is fearr le duine (mo rogha bean, rud); malairt (níl an dara rogha agam); togha, scoth (is í rogha ban Éireann í)
pléisiúr, sult, taitneamh (a thabhairt) (is mór an sásamh é); comhlíonadh (dúil a shásamh); riar, díol freastail (bain do shásamh as); cúiteamh, leorghníomh (sásamh i gcoir); díoltas (bainfidh mé a shásamh sin as)
ailp, plaic, greim; snap (bhain sé sclamh asam, thug sé sclamh orm)
gléas chun uillinneacha a thomhas, agus a mbaintear feidhm as chun loingseoireachta
greim tobann béil, mant (thug sé snap ar, bhain sé snap as, an úll); gabháil, ceapadh (tá snap maith aige); seal gearr (snap codlata); freanga, stangadh (bhain mé snap as mo dhroim); sclamh (thug sé snap orm)
stopadh (capall a stad); scor (stad an comhrá; stad an croí ionam); seasamh, stop (tá an trácht ina stad); áit stoptha (stad bus, traenach); snag, bac cainte (tá stad ann); croitheadh, stangadh (baineadh stad asam); staonadh (caint gan stad); cur fút (an teach ar stad sé ann)
lúbadh, straidhneáil (ná stang thú féin; bíomaí ag stangadh); lagú (táim stangtha ag an bhfuacht); croitheadh, stad (baineadh stangadh asam); stalc (stangadh gaoithe, triomaigh; tá an t-arán ina stangadh)
sochar, maith, luach (bain tairbhe as; rud gan tairbhe)
lonradh, soilsiú, dealramh (an ghrian ag taitneamh); sult, sásamh aigne (bhain sé taitneamh as; níor thaitin sé leis)
spréacha a bhaineann rud crua as cloch
leagan ar lár, cloí; síneadh (duine, crann, a threascairt); cur dá chois; cur dá cois (tír a threascairt); leagan, tuisle (baineadh treascairt as)
ruathar, ionsaí; titim, leagan (baineadh turraing asam); tubaiste
