Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
beirt
beirtreach
béist
beistrí
beith
beithé
beithíoch
beo
beochan
beocht
beoga
beoir
beola
beostoc
bheith
bhuel
bhur
bia
biabhóg
biachlár
biaiste
bialann
biamhar
beo1 aid3 i do bheatha, ar an saol; a bhfuil brí nó teas nó cumhacht ann (sreang bheo, aibhleog bheo, bolcán beo); beoga
beo2 fir4 duine, neach, beo (an beo agus an marbh); beatha (le linn mo bheo); feoil íogair faoi ionga
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
aon rud beo (ach amháin planda) a bhfuil mothú agus cumas gluaiseachta ann; aon bheithíoch ceathairchosach
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
beo ar éigin (tá sé ann as)
an fad a bhíonn duine ar an saol; cuntas ar shaol duine; rudaí a choinníonn beo duine, cothú, bia; focal fáilte (is é do bheatha)
i do bheatha, i do shláinte (tá sé beo beathach)
a bhaineann le beatha nó le rudaí beo
rud beag bídeach beo sa chorp, miocrób; frídín (a tharraingíonn galar go háirithe)
eolaíocht a bhaineann le rudaí beo, plandaí chomh maith le hainmhithe
eaglais; reilig (cré na cille); aonad beag d'ábhar beo (cealla fola); aonad de bhataire leictreach
daoine beo den chineál céanna, a tháinig ón sinsear céanna, ar aon dath craicinn nó tréithe etc., le chéile; muintir, sloinne
iomlán substainteach duine nó ainmhí, marbh nó beo (idir anam agus chorp); duine marbh (corp os cionn cláir, teach an choirp); creatlach (léim sé as a chorp); cabhail, colainn (corp gan cheann); stoc (corp crainn, corp colúin); iomlán (is é corp na fírinne é; le corp nirt)
dúil bheo, aon ní atá cruthaithe, éan nó feithid nó ainmhí, mar shampla; duine anbhann, duine bocht lách (an créatúr bocht)
le deacracht (ar éigean a chreidim é; beo ar éigin)
dúil bheag bhídeach; rud beag bídeach beo (ar nós seangán, beach, ciaróg etc.) a mbíonn sé chos air; ainmhí allta, péist
aer ag gluaiseacht; aer ag séideadh go láidir, stoirm (gaoth mhór); gás sna putóga; caint áibhéalach bhladhmannach (níl ina chuid cainte ach gaoth); leid, siolla (gaoth an fhocail a fháil); aer (beo ar an ngaoth; cuir gaoth sa lamhnán)
luaith dhearg, sméaróidí beo
d'aon ghnó; le hintinn láidir; bríomhar, beo
bheith ann, bheith beo, bheith i do bheatha (an mhuintir a mhair an uair sin); leanúint de bheith ann (má mhaireann an aimsir seo); (mar fhocal comhghairdis) (go maire tú do chulaith nua)
gan a bheith beo, imithe den saol; gan bheocht gan bhrí (tá an intinn marbh ann); ina stad (uisce marbh); gan úsáid (airgead marbh); gan ghéire (pian mharbh); lag, balbh (fuaim mharbh)
miotal geal leachtach a úsáidtear i mbaraiméadair agus i dteirmiméadair, airgead beo
rud nach bhfuil beo (nithe beaga le ceannach); cúrsa (os cionn gach uile ní); cúis tábhachta (ní ní liom é sin)
iasc sliogánach is gnách a ithe beo as an sliogán
a bhaineann le horgáin rudaí beo
foirgneamh a dtaispeántar scannáin nó pictiúir bheo ann
beo, mear, ar an bpointe
ní éigin gan a ainm a lua (an rud sin a cheannaigh tú); cúrsa, scéal (an rud a tharla, atá le rá agam); gníomh, beart (an rud a rinne sé); créatúr beo (tá rud beag aici; an rud óg; nach é an rud salach é); acmhainn, sochar (tá rud aige sin; fuair sé rud maith orthu); ní a iarrtar (déan rud ar d'athair); imní, brón (ná bíodh rud ort faoi)
craiceann an-tanaí i gcorp duine nó ainmhí nó planda a oibríonn mar líneáil nó mar uige cheangail, nó mar shac clúdaigh ar chealla etc.; stráice d'ábhar plaisteach chun grianghraif a thógáil; pictiúr beo
an gnó nó an ealaín a bhaineann le déanamh pictiúr beo
gloine atá cóirithe ar a cúl (le hairgead beo etc.) le go bhféadtar scáth a fheiceáil ann
gan síol gan toradh gan sliocht, aimrid; tirim (bó sheasc, cíb sheasc); gan chéile; (le rudaí beo) neodrach
sí sin (tá sise beo ach níl seisean)
ina stealladh beatha, beo beathach
teacht slán; bisiú, teacht chugat féin; filleadh (téarnamh ó thuras); druidim le (ag téarnamh chun baile, ar am luí); teacht (ar an saol); teacht chun deiridh, bású (ó théarnaigh uainn an buachaill beo)
(de réir seanchais agus ficsin áirithe) corpán a éiríonn istoíche chun fuil daoine beo a dhiúl
dúil bheo bhídeach (níos lú ná baictéar ar bith) a tharraingíonn galair áirithe
