DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ceangal, cuibhreach; banna, urrús; buntáiste, deis
cur isteach ar, teagmháil do; ceangal nó gnó a bheith ag rud le rud eile (ní bhaineann sé liom)
ceangal docht, oibleagáid; gealltanas scríofa ar iasacht airgid a aisíoc mar aon le hús; airgead le príosúnach a shaoradh go sealadach go dtí go gcuirtear triail air
dornán páipéar etc.; ualach droma arbhair etc.; rudaí ceangailte i gceann a chéile le sreangán nó i bpáipéar
hata ceangailte le ribíní; caipín cruinn
ceangal miotail ar chrios nó ar strapa; dlaoi chatach (ghruaige)
feistiú nó greamú le rópa, corda etc.; rópa nó corda ceangail (bain an ceangal de); dualgas (níl ceangal orm é a dhéanamh)
ceangal le chéile; aontas
ceangal nó nascadh le chéile; cónaidhm
ceangal, nasc, focal a cheanglaíonn dhá abairt nó dhá fhocal le chéile (ach agus agus, mar shampla)
ceangal nó nascadh le chéile; cónaidhm
coiléir cheangailte le dhá chú a choinneáil le chéile; dhá ainmhí i gcuing a chéile
bíoma ceangail idir capaill agus céachta; rud ar dhéanamh bíoma ceangail (cuing céachta, cuing meá); banna, ceangal (cuing an phósta; faoi chuing rúin); scrogall talún idir dhá loch
cuing, ceangal; péire ainmhithe ceangailte dá chéile
éigse, lucht léinn; ranna ollscoile a mbeadh ceangal ginearálta eatarthu (Dámh na nEalaíon, Dámh an Dlí)
a léiríonn scaradh etc. (bain di é; scoir sé den obair); greamú, leanúint etc. (ceangail den chrann é; ná lean den chaint sin); suíomh (taobh thall den abhainn); bunús (duine de na Gearaltaigh; earraí de dhéantús na hÉireann); ábhar, líon (déanta d'adhmad; lán de dhaoine); cineál (amadán de dhuine, a leithéid de lá); cuid (an chéad lá den mhí; duine díobh); modh, meán (éirí de léim, briseadh de thaisme é); méid, oiread (ní raibh sé de chiall aige fanacht); mar iarthagairt (maidir liomsa de; ní fearr liom rud de); cúis, fáth (dá bhrí sin, dá bharr sin); fad aimsire (de shíor, de ghnáth); de + a4 = dá4 ; de + an = den; de + ar = dar3 ; de + ár2 = dár1 ; de + ar3 = dár2
fáinní ceangail a chuirtear thart ar rostaí príosúnaigh chun nach n-éalódh sé
socrú, cur in ord nó in eagar, gléasadh (tú féin a fheistiú); ceangal, daingniú, fáscadh (bád, cruach, a fheistiú)
dea-eagraithe; ceangailte; gléasta go maith slachtmhar, néata
ceangal le chéile, nó deisiú, le snáth agus snáthaid; ceangal, greamú (bhí sé fuaite den talamh; fite fuaite ann)
duine de do mhuintir féin; cóngas, ceangal idir dhaoine a tháinig ón aon sinsear
cosc, bac (tá geis air); ceangal, oibleagáid (bhí sé de gheasa air gan labhairt); draíocht (cibé geasa a bhí aici air)
ceangal, feistiú (greamú den bhalla); greim a bhreith ar rud (greamaigh é sin); dul i bhfostú nó i ngreim i (dul greamaithe i nduine; ghreamaigh an dris ionam)
ceangal cos, buarach; srian
rópa beag ceangail i mbád; corda feadóige timpeall an mhuiníl
leathanaigh phriontáilte agus iad ceangailte i gclúdach; roinnt seiceanna, stampaí, leathanaigh fholmha etc. ceangailte i bhfoirm leabhair; mionn, móid (leabhar éithigh a thabhairt)
ceangal gaoil; ceanúlacht, cairdeas
teaghrán; ceangal, slabhra; lúb, claspa
ceangal nó greamú dá chéile
gealltanas nó dualgas; comaoin (an ndéanfá oibleagáid dom?); ceangal, caitheamh (tá sé d'oibleagáid orm é a dhéanamh)
rud a chur á dhéanamh (d'ordaigh sé dóibh dul abhaile); leagan amach nó síos (ní hé sin a d'ordaigh an dochtúir dom); ceapadh (mar a d'ordaigh Dia dúinn); moladh (ní ordóinn duit a leithéid); aithne, ceangal (rud a dhéanamh ar ordú duine, le hordú ó dhuine); staid, bail (tá an t-eallach in ordú maith)
leabhar beag faoi chlúdach bog a bhfuil a chuid leathanach greamaithe le chéile ach gan iad ceangailte
bíomaí nó plainc adhmaid ceangailte dá chéile mar a bheadh urlár ag snámh ar uisce
córas craolacháin nó glacadóireachta comharthaí ar thonnta leictreamhaighnéadacha ar an aer gan sreang cheangail ar bith; an gléas a dhéanann an ghlacadóireacht sin
craiceann an-tanaí i gcorp duine nó ainmhí nó planda a oibríonn mar líneáil nó mar uige cheangail, nó mar shac clúdaigh ar chealla etc.; stráice d'ábhar plaisteach chun grianghraif a thógáil; pictiúr beo
scannán solúbtha i gcorp duine nó ainmhí nó i bplanda a oibríonn mar líneáil nó mar fhíochán ceangail nó mar chraiceann ar chillíní etc.
sraith de lúba nó d'fháinní greamaithe as a chéile; fáinne déanta ag rinceoirí le chéile; ceangal, adhastar (tá sé ar slabhra aici)
ceangal a dhéantar ar chorda nó rópa trína dhá gceann a lúbadh ar a chéile agus a tharraingt ansin chun iad a fháscadh; aon chineál ceangail (snaidhm an phósta; bhí snaidhm ar mo chroí); fadhb; buille
corda ceangail; téad nó corda miotail (sreang leictreach, sreang dheilgneach); sraoillín (sreang daoine, trucailí)