Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
iascán
iascúil
iata
iatacht
íceach
íde
idéal
idir
idirbheartaíocht
idircheol
idirchreidmheach
idirdhealú
idirghabháil
idirlinn
idirmheán
idirnáisiúnta
idirstad
íditheach
íditheoir
ídiú
ifreann
ifreannach
il-
idir rfh spás a dhealaíonn dhá rud óna chéile (idir a trí is a ceathair); istigh i measc (idir na tithe, istigh eatarthu); le chéile, i dteannta a chéile (cheannaigh siad eatarthu é; eadrainn féin an chaint seo); leath slí (idir shúgradh is dáiríre); araon, le chéile (idir chorp is anam) ► idir eatarthu idir dhá chomhairle; gan a bheith mar seo ná mar siúd
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
díospóireacht idir bheirt
cosán fairsing idir chrainn isteach go dtí teach mór; sráid fhairsing agus crainn ar an dá thaobh di go minic
airgead na tíre idir nótaí agus bhoinn
líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
aimsir bhreá idir dhá chith
céannacht duine nó ruda a bheith agat toisc gur bhuail tú leis cheana; aitheantas a thabhairt do (ní aithníonn sé a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin sé go raibh fearg orm)
siúnta idir dhá chuid de rud (ar nós glúin, rúitín, ailt na méire, etc.); dual (in adhmad); airteagal (i gconradh); aiste scríbhneoireachta; an agus na sa Ghaeilge
bád a thugann daoine go rialta anonn is anall thar abhainn nó loch nó idir dhá phort mara
cluiche, coimhlint; cluiche iomána; cúl scórála (báire a chur); an spás idir na cuaillí a bhíonn mar sprioc i gcluichí áirithe (cé a bhí sa bháire acu?)
fáscadh ar dhuine idir an dá lámh le cion air
cluiche cártaí ar nós fuist idir cheathrar páirtithe
log sa chorp idir an bolg agus an cheathrú; cuas
an difear idir an méid a chosain rud agus praghas a dhíolta; sochar, buntáiste (brabach a fháil, a bhreith, ar dhuine)
idir dhá chomhairle
comhghaol, comhbhá idir lucht aon cheirde nó cumainn
cnámh faoin muineál idir cnámh an uchta agus an slinneán, dealrachán
an chuid tosaigh den chorp idir an muineál agus an choim; tosach (brollach léine; i mbrollach an earraigh)
teagmháil nó cumarsáid nó aithne phearsanta; muintearas (idir dhaoine, náisiúin etc.); aithne a chur ar dhuine nó a bheith deas leis (duine a chaidreamh)
sruth caol farraige idir dhá thalamh; caolas
iománaíocht idir mhná
an tréimhse idir an Inid agus an Cháisc; staonadh, troscadh
cúis (cás dlí, cúirte); drochdhóigh (sa chás ina bhfuil sé); scéal (is bocht an cás é); ábhar imní (ní hé sin is cás liom; i gcás idir dhá chomhairle)
troid idir dhá arm; coimhlint, triail; cathlán
aon rud atá ceaptha nó cumtha go deas; dhá phíosa aráin agus bia éigin eile eatarthu
cainéal uisce, díog; trinse idir dhá iomaire; gearradh domhain; poll (clais luatha); carn (clais éisc, airgid)
meath an tsolais idir lá agus oíche
troid idir airm dhá thír nó níos mó; easaontas, bruíon, cath
talamh a úsáideann daoine eatarthu i mbaile nó i bparóiste
céim shiúil, an fad idir dhá rian coise le linn siúil
an chos idir an ghlúin agus an rúitín
gleann idir dhá chnoc, ailt
comhoibriú idir dhaoine (dul i gcomhar le duine; comhar na gcomharsan); páirtíocht (tá bád i gcomhar acu)
rún drochbhirt idir dhaoine
litreacha idir dhaoine
réiteach idir dhá thaobh ina ngéilleann siad araon beagán dá chéile
réiteach idir dhá thaobh, comhghéilleadh
coibhneas, comórtas; cosúlacht (níl aon chomparáid eatarthu)
iomlán substainteach duine nó ainmhí, marbh nó beo (idir anam agus chorp); duine marbh (corp os cionn cláir, teach an choirp); creatlach (léim sé as a chorp); cabhail, colainn (corp gan cheann); stoc (corp crainn, corp colúin); iomlán (is é corp na fírinne é; le corp nirt)
meá chothrom idir mheáchain nó idir fhórsaí nó chumhachtaí troda
cluiche le bataí is liathróid is stumpaí idir dhá fhoireann
bíoma ceangail idir capaill agus céachta; rud ar dhéanamh bíoma ceangail (cuing céachta, cuing meá); banna, ceangal (cuing an phósta; faoi chuing rúin); scrogall talún idir dhá loch
cruinniú idir breitheamh agus lucht dlí leis an dlí a riar; teach cúirte; pálás rí nó banríona (cúirt ríoga); mainéar, teach mór; spás atá iata isteach ag foirgnimh (cúirt caisleáin); réileán imeartha (cúirt leadóige)
coinne, comhluadar (dul i ndáil duine); comhthionól, cruinniú (dáil chomhairle); cruinniú cleamhnais (idir dáil is pósadh); roinnt nó riar (dáil dí); giorracht, cóngar (i ndáil a bheith déanta)
éigse, lucht léinn; ranna ollscoile a mbeadh ceangal ginearálta eatarthu (Dámh na nEalaíon, Dámh an Dlí)
deicheanna; na blianta idir a deich agus a fiche d'aois duine
scaradh nó deighilt; aithint ó chéile; uimhir a thógáil ó uimhir eile leis an difear eatarthu a fháil, cuir i gcás 3 óna 4, sin 1
conradh scríofa idir fostóir agus printíseach; teastas
caint nó argóint idir dhaoine
iasc blasta istigh idir dhá shliogán, iascán
ar dhath atá idir buí agus dubh mar atá ar chócó nó ar chaife; crua, láidir (teach donn daingean)
