Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
ísleán
ísliú
isló
ispín
isteach
istigh
istoíche
ithe
itheachán
ithir
iubhaile
iúd
iúl
iúr
jab
jabaire
jabaireacht
jacaí
jacaíocht
jib
jíp
júdó
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
rudaí a itheann daoine nó ainmhithe, beatha; adhmad, substaint (bia a bhaint as caint)
blaiseadh de rud gan fonn mórán de a ithe nó a ól
bheith gléasta i (éadach, bróga, a chaitheamh); ithe, slogadh (bia, deoch, cógas, a chaitheamh); úsáid (snaois, tobac, a chaitheamh); diomailt, ídiú (ag caitheamh airgid, na haimsire); teilgean, radadh (cloch, dorú, a chaitheamh); scoitheadh, gearradh (léim a chaitheamh, cúinne a chaitheamh); druidim (ag caitheamh ó thuaidh); iallach (cé a chuirfidh an caitheamh orm?); briathar cúnta, á úsáid le briathra eile le riachtanas nó dualgas a léiriú (caithfimid a bheith sa bhaile faoin oíche; caithfear an t-airgead a fháil ar ais)
slogadh, ól, ithe
duine a itheann feoil duine; ainmhí a itheann ainmhithe dá chineál féin
creimeadh, ithe; lomadh, dul as
ceart, cothrom (níl ceart ná cóir aige); cion nó sciar ceart (níor ith sé ach a chóir); freastal ceart (chuir sé cóir mhaith orm; cóir leighis a chur ar dhuine); bail cheart (tá gach ní i gcóir againn); feisteas nó fearas ceart (cóir oibre, cóir thaistil); gaoth fhabhrach (seoladh le cóir ghaoithe)
cnaí, ithe, snoí (an fharraige ag creimeadh an chósta)
críoch (tá deireadh leis an scéal); an chuid dheireanach; an chuid is faide siar (deireadh báid, deireadh cairte); clabhsúr (tá deireadh déanta, ite); tóin duine nó ainmhí
mír bhriathartha a léiríonn an aimsir chaite (d'ith sé agus d'ól sé a dhóthain)
nach féidir a ithe
an méid a fhanann gan ól de dheoch nó gan ithe de bhia, fuíoll nó deasca; aon rud gan mhaith, an chuid is measa de rud
éan beag a itheann feithidí, sciatháin fhada bhioracha air agus eireaball gabhlógach (Tá cáil uirthi as a heitilt dheas agus as an achar fada a théann sí ar imirce)
an fás glas a chlúdaíonn goirt agus páirceanna agus a n-itheann ainmhithe é
a itheann feoil
duine a dhiúltaíonn d'feoil agus a itheann glasraí etc.
cineál de mhála istigh sa chorp ina gcoinnítear an bia tar éis a ite go dtí go ndíleáitear é; fonn nó acmhainn ite (goile a bheith agat do rud; tá a ngoile acu)
maith ag ithe; maith le hithe
ithe féir atá ag fás (mar a dhéanann ainmhithe i bpáirc)
bia a chaitheamh; greim bia (tá ithe agus ól ann); cogaint (ag ithe a chuid ingne); creimeadh (an fharraige ag ithe an chósta); feannadh, sciolladh (íosfaidh siad a chéile); slogadh (bhí sé ag ithe na cainte); marú, céasadh (ite ag an tochas, ag an éad); (le farraige) imeacht ina briotaí, oibriú go sceanúil
ithe (teach itheacháin)
cineál d'fhéileacán a thagann amach san oíche (Itheann cruimh an leamhain éadaigh poill in éadach)
feithid cosúil le dreoilín teaspaigh mór (Imíonn siad ina scaotha, ag ithe agus ag milleadh luibheanna agus barr)
ládáil, lasta, lán árthaigh (lucht loinge); ualach (lucht a ithe); dream nó aicme daoine (lucht oibre, lucht léinn, lucht éisteachta)
crann a dtagann caora corcra air agus duilliúr is maith le seiriceáin a ithe
cogaint; slogadh, ithe (ag mungailt na bhfocal)
an leagan de ní4 a úsáidtear de ghnáth leis an aimsir chaite (níor chreid sé mé; níor ith tú mórán; níor dheas an rud é)
iasc sliogánach is gnách a ithe beo as an sliogán
ithe glan (cnámh a phiocadh); toghadh, roghnú (pioc do rogha ceann); bailiú, cnuasach (ag piocadh bairneach, bláthanna); glanadh, slachtú (tá sí á piocadh agus á pointeáil féin)
iomarca óil nó ithe
abairt nó caint atá deacair a rá (mar - d'ith damh dubh ubh amh ar neamh)
éan beag ceoil a itheann síolta agus caora
foirm (i riocht aingeal); bail, cuma, cás (i riocht pléascadh, i riocht báis); acmhainn, lán (tá mo riocht ite agam; ná téigh thar do riocht leis)
bioranta, géar; (le farraige) feargach, ite, lán briotaí
ithe nó ól amplach, alpadh; sú siar nó síos; glacadh go fonnmhar le (ná bí ag slogadh a chuid cainte); ithe (ag slogadh na bhfocal)
saoirseacht le spallaí; cúirtéireacht; ithe, sciolladh; blúire, smeadar (tá spallaíocht léinn aige)
feithid bheag liath cosúil le seangán, a itheann adhmad
staonadh ó ithe feola, troscadh ar fheoil
a itheann gach uile shórt bia, idir fheoil is ghlasraí
