Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
searbhú
searc
seargadh
searmanas
searrach
searradh
searróg
seas
seasamh
seasc
seasca
seascachán
seascadú
seascair
seascann
seasmain
seasmhach
seasta
seastán
séasúr
séibe
seibineach
seic
seas could be a grammatical form of:
sea »
seas fir3 suíochán nó tochta báid
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
crainn ina seasamh
píosa fada miotail nó adhmaid; an ráille ag a seasann príosúnach i dteach cúirte; dlíodóirí i gcúirt
bíoma; an bíoma i meá; tochta, seas
focal (briathar béil); (gramadach) focal a insíonn cad a dhéantar nó a tharlaíonn (tar, imeoidh, shuigh, seasann etc.)
a mhaireann, a sheasann, nach n-athraíonn choíche
a sheasann go buan
cóir (ceart agus éigeart); teideal (ceart vótála); cothrom (tá seasamh a chirt ann); cion (fuair sé a cheart); fírinne, rud fíor nó cruinn (tá an ceart agat)
coiscéim; ardú (céim suas); ísliú (céim síos); ardú amháin i staighre nó i ndréimire; aonad tomhais (céim teochta, fiche céim celsius, uillinn tríocha céim); seasamh nó stádas saoil (céim chreidiúna, íseal i gcéim); gradam ollscoile (céim B.A.); cruatan (céim chrua)
seasamh nó taobhú (le) (cloí le do mhuintir, le d'fhocal)
seasamh cruinn díreach
an fheoil agus an chnámh ina seasann na fiacla; béal mantach
seasamh suas (ó bheith sínte nó suite); teacht as an leaba; teacht aníos (éirí gréine); ardú (gaoth ag éirí); ard (éirí i mbóthar)
dronn chun oibre; flosc fuadar; seasamh daingean (do chos a chur i bhfeac)
uimhir; seasamh breá (ag duine)
cur nó seasamh i gcoinne, ar nós an lucht freasúra sa Dáil
cur fóid mhóna ina seasamh le chéile chun triomaithe, cnuchairt
a leanann gan stad; buan, seasta; dílis (duine leanúnach)
aon mharc fada caol; sreang, corda nó rópa; sraith daoine nó rudaí (líne saighdiúirí, seasamh i líne); sraith focal trasna leathanaigh (líne filíochta, cúpla líne a léamh); seirbhís iompair (líne loingis, busanna); ginealach, cine, fine; glúin (an líne atá suas inniu); éillín
uimhir ina seasamh léi féin (1, 2, 14, 247 etc.)
níos mó dá bharr (is móide a meas air go seasann sé leo); dócha (ní móide go dtiocfaidh siad anois); plus (a dó móide a trí = a cúig)
staidéarach; seasta, socair, suaimhneach
bheith ar do chosa nó éirí ar do chosa agus gan a bheith suite ná sínte; stad, stopadh (seas tamall is labhair liom; sheas mo chroí); maireachtáil (má sheasann an aimsir; fad a sheas an t-airgead); cur in aghaidh, cur in éadan, cur suas le (an fód a sheasamh; an fuacht a sheasamh); cosaint (do cheart a sheasamh); íoc as deoch do dhuine; buanfas (tá seasamh san éadach sin); brath (mo sheasamh ort!); stádas (tá seasamh maith aige i measc a dhaoine); tacú le (seasamh le chéile; an fear a sheas liom)
ina sheasamh (bloc seasta); buan, cónaitheach, rialta (post, éileamh, seasta); sásta (tá sé seasta leis féin)
ardán do dhaoine le suí nó le seasamh ann ag faire ar chluichí spóirt; ball troscáin le rudaí a chur ann nó a chrochadh air, nó a thaispeáint air
rud a sheasann do rud eile (is í an chros siombail na Críostaíochta); sín nó comhartha giorraithe le rud áirithe a léiriú (mar + chun suimithe, ÷ chun roinnte)
stopadh (capall a stad); scor (stad an comhrá; stad an croí ionam); seasamh, stop (tá an trácht ina stad); áit stoptha (stad bus, traenach); snag, bac cainte (tá stad ann); croitheadh, stangadh (baineadh stad asam); staonadh (caint gan stad); cur fút (an teach ar stad sé ann)
céim, gradam, seasamh etc. duine sa phobal nó in eagraíocht nó i ngrúpa
beart punann arbhair curtha ina seasamh le chéile chun triomaithe
ábhar nó mianach ruda; seasamh, buanfas (éadach a bhfuil stuif ann)
go dtí áit nó céim níos airde (dul suas ar stáitse; suas an staighre, an sliabh); ar leibhéal níos airde (dhá urlár suas); ardaithe, éirithe (tá na costais suas); in airde (seas, éirigh, suigh suas; tá an ghealach suas); ar bun, cearr (tá rud éigin suas); beo (an t-aos óg atá suas anois); go hiomlán (glan suas an teach)
gus, seasamh
suíochán trasna i mbád rámhaíochta, seas
an chuid de thír, nó na daoine sa chuid sin, a seasann Teachta Dála di
(thú faoi réir briathair) mír a sheasann don té a bhfuiltear ag caint leis (is tú a dúirt é; ní aithním thú)
fear a sheasann le fear a bheadh ag pósadh; garda cósta
