DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
brón gur tharla rud mar a tharla sé; náire, ceann faoi
insint arís mar a tharla (eachtra a aithris); a rá de ghlanmheabhair (dán a aithris); déanamh mar a dhéanann duine eile (dá ndéanfá aithris ar d'athair); labhairt, siúl, etc. cosúil le duine eile le greann (maith ag aithris)
féilire, i bhfoirm leabhair de ghnáth, a thugann eolas faoin aimsir agus faoi nithe a tharlaíonn le linn na bliana
teagmháil le; cur isteach ar; tarlú do (bhain taisme dó)
(a tharlaíonn) gach bliain nó in aghaidh na bliana
focal (briathar béil); (gramadach) focal a insíonn cad a dhéantar nó a tharlaíonn (tar, imeoidh, shuigh, seasann etc.)
dúil cheimiceach a tharlaíonn sa nádúr i bhfoirm rudaí mar ghual, gualach, diamaint
rud agus gan aon choinne leis a tharlaíonn i gcomhthráth le rud eile, comhtheagmhas
cén chaoi, cad é mar (conas tá tú? conas a tharla sé?)
cuntas in ord aimsire ar rudaí a tharla
a tharlaíonn etc. gach dara bliain
seanchas faoi áiteanna, conas a fuair siad a n-ainm, eachtraí móra a tharla iontu, etc.
cosúlacht nó seans go dtarlóidh rud
turas fiontair nó fionnachtana; cúrsa nó teagmhas gan choinne, tarlú iontach; scéal eachtrúil, rabhcán beag, scéal gaisce nó iontais
tarlú do (cad a d'éirigh duit?)
duine a chonaic rud ag tarlú nó a bhfuil eolas pearsanta aige faoi rud éigin; duine a thugann fianaise i gcúirt
ceart, díreach mar atá nó mar a tharla; dílis (cara fíor, nóta fíor)
aon rud is eol a bheith fíor nó a tharla, nó a nglactar amhlaidh leis
tarlú do (cad d'imigh ar an airgead?); (iol ) cúrsaí, tarluithe (imeachtaí an lae, tús a chur ar na himeachtaí)
ceiliúradh áthasach ar ócáid mhór a tharla fad áirithe blianta ó shin
cuimhne (meabhair ar rud a tharla); tuiscint, intleacht (tá meabhair mhaith chinn aici); aithne, mothú (tá sé ag cailleadh a mheabhrach); ciall, réasún (ná cuir as a mheabhair é)
meabhrán; cuntas achomair ar chruinniú etc., a mheabhródh cad a tharla lena linn
chomh minic is a tharlaíonn rud, minice
sroicheadh (gur ráinigh sé béal toinne); tarlú (ráinigh dó a bheith ann; ráiníonn sé go bhfuil deabhadh orm; ráineodh go mbeadh sé déanach); éirí (ráinigh leis an obair a chríochnú in am)
a tharlaíonn uair sa ráithe
ní éigin gan a ainm a lua (an rud sin a cheannaigh tú); cúrsa, scéal (an rud a tharla, atá le rá agam); gníomh, beart (an rud a rinne sé); créatúr beo (tá rud beag aici; an rud óg; nach é an rud salach é); acmhainn, sochar (tá rud aige sin; fuair sé rud maith orthu); ní a iarrtar (déan rud ar d'athair); imní, brón (ná bíodh rud ort faoi)
cuntas stairiúil (scéal na hÉireann, mo bheatha); eachtra (scéal grinn); cuntas nó cur síos ar rud a tharla (scéal tubaisteach); nuacht (an bhfuil aon scéal nua agat?); cúrsa, cás (seo mar atá an scéal; sin scéal eile); cúis mhilleáin (maith an scéal thú)
tarlú gan choinne nó de thaisme; caoi, deis, faill (seo do sheans anois); ádh, rath (bhí seans leat)
a tharlaíonn go réidh is go nádúrtha, de shaorthoil duine fein
pléascadh tobann gan choinne a tharlaíonn sa tsrón; gnúsacht
titim amach (tharla tionóisc dom; ó tharla anseo tú)
tarraingt; bailiú isteach; trácht, éileamh (is orthu a bhí an tarlú)
druidim nó déanamh ar an áit seo; gabháil, gluaiseacht (tar an bealach seo; an dtiocfaidh tú linn?); sroicheadh, tarlú (tá an samhradh tagtha; tháinig a lá; teacht ar nead; tiocfar ort fós); foilsiú, nochtadh, fás (tháinig an síol; tháinig an leabhar amach; bhí na deora ag teacht); téarnamh (bádh eisean is tháinig mise); fás, forbairt (tháinig trua agam dó; tá an bláth ag teacht air; tháinig misneach dom); aontú (ní thagaim leat ann sin); bheith in ann (ní thig liom é a dhéanamh); sárú (ní ag teacht romhat é); trácht, lua (ós ag teacht thairis sin duit)
tarlú; bualadh nó casadh le (teagmháil ar, do, dhuine, le duine); bualadh in aghaidh (theagmhaigh an bád le grinneall); teacht i gcoinne (teagmhóidh sé duit lá éigin)
rud a tharlaíonn de thaisme nó gan choinne nó gan a bheith beartaithe
rud a tharlaíonn gan choinne, taisme, tionóisc; tubaiste
bruíon (le duine); tarlú (cad a thit amach?)
tubaiste; tarlú truamhéalach
a tharlaíonn go tráthrialta ó am go ham
ceann de na substaintí a tharlaíonn i mbianna áirithe agus a theastaíonn chun sláinte agus fáis an uile dhuine