Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
glúcós
glugar
glúin
gnách
gnaíúil
gnaoi
gnás
gnáth
gnáth-
gnáthamh
gnáthóir
gnáthú
gnáthúil
gné
gnéas
gnéitheach
gníomh
gníomhach
gníomhaí
gníomhaire
gníomhaireacht
gníomhú
gniúdán
gnáth fir1 rud coitianta, nós coitianta (de ghnáth, as an ngnáth)
gnáth- réimír coitianta, comónta, de réir gnáith (gnáthchaint, gnáthdhuine, gnáthmhuintir, gnáthrud)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
duine, dochtúir de ghnáth, a thugann ainéistéiseach do dhuine
pláta miotail a bhfuil ainm duine air (ar dhoras tí nó seomra de ghnáth)
féilire, i bhfoirm leabhair de ghnáth, a thugann eolas faoin aimsir agus faoi nithe a tharlaíonn le linn na bliana
créatúr samhailteach (agus é mór scanrúil de ghnáth), arracht; ainmhí anchumtha
áit a labhraíonn cuid de na daoine Gaeilge agus an chuid eile Béarla de ghnáth
craiceann an chrainn choirc (dair atá le fáil i dtíortha na Meánmhara); stopallán, de chorc de ghnáth, le haghaidh buidéal, bairillí etc.
leacht cumhra as buidéal de ghnáth
ealaín, go háirithe ealaín na filíochta; dréacht i bhfilíocht seachas i bprós ina léiríonn duine a smaointe agus a shamhlaíocht (i línte tomhaiste de ghnáth agus rím iontu); cinniúint (bhí an bás i ndán dó)
ceart nádúrtha; gnáth-tháille nó luach saothair (do dhualgas a íoc); aon rud atá le déanamh (do dhualgas do Dhia); diúite (saighdiúirí ar dualgas)
cnapán beag crua ar an gcraiceann (ar na lámha nó ar an aghaidh de ghnáth)
amhail is (faoi mar ba ghnáth leis)
éan mór farraige a bhfuil sciatháin fhada air agus dath glas agus bán de ghnáth (Tugtar faoileog agus faoileann air freisin)
fuinneog os cionn dorais (i bhfoirm leathchiorcail de ghnáth)
ainmhí a bhfuil cosa fada agus adharca móra craobhacha air (ar an gceann fireann de ghnáth)
grúpa focal, cuid d'abairt de ghnáth
coitianta, comónta, gnáth-
an obair a bhíonn ar siúl ag duine de ghnáth (do ghnó a dhéanamh); feidhm, cás (gnó do dhochtúir é); obair thráchtála (gnó a chur ar bun); gá, riachtanas (tá gnó agam díot; níl gnó agam leis); cúis, cúram (déanamh do ghnó de rud a bheith agat); gnáthchúrsaí (gnóthaí an tsaoil); obair, déantús, cúram (gnóthaí Dé)
ball clúdaigh don cheann (le tóin is bileog de ghnáth)
pluga uisce (sa tsráid, de ghnáth) ar féidir píopa a ghreamú de chun uisce a bhaint as na príomhphíopaí (Tugtar béal tuile air freisin)
(sa ghramadach) cáilíocht ainmfhocail a fhágann de ghnáth gur féidir é a rá leis nuair atá sé firinscneach agus í nuair atá sé baininscneach (Níl aon inscne neodrach sa Ghaeilge anois)
áis chodlata (tocht, éadach leapa agus piliúr, de ghnáth); pluais ainmhí (leaba dhearg); beart (loinge); iomaire (leaba phrátaí); áit, ionad (i leaba ruda); láthair (leaba ancaire, leaba chloiche, leaba an duáin)
deoch láidir mheisciúil agus í milis blasta go maith de ghnáth
neamhchoitianta, as an ngnáth
an leagan de ní4 a úsáidtear de ghnáth leis an aimsir chaite (níor chreid sé mé; níor ith tú mórán; níor dheas an rud é)
ábhar tanaí a úsáidtear chun scríbhneoireachta nó beartáin a cheangal nó le cur ar bhallaí agus é de ghnáth déanta as laíon adhmaid, ceirteacha, tuí etc.; nuachtán; cáipéis, doiciméad; bille, nóta (páipéar puint)
bláth (dearg de ghnáth) a fhásann ar chos chlúmhach
fíon láidir neartaithe, agus é dorcha dearg de ghnáth, a thagann ón bPortaingéil, pórtfhíon
duine (óg, de ghnáth) a fhoghlaimíonn a cheird nó a ghairm faoi láimh oibrí oilte
deoch de shúlaigh éagsúla, uisce, spíosra, siúcra agus (de ghnáth) biotáille
duine uasal a fhriotháladh ar a uachtarán mar fhear cogaidh; píosa i gcluiche fichille agus ceann capaill air de ghnáth; fear maoine
meascán de ghlasraí fuara, ar nós leitís, soilire etc., agus de ghlasraí fuarbhruite, feoil, iasc, uibheacha etc., agus anlann leis de ghnáth
rolla páir nó páipéir (agus scríbhinn air de ghnáth)
cineál fíona agus é geal drithlíneach de ghnáth
fás beag íseal glas agus cluasa air (trí cinn de ghnáth) atá roinnte ina dtrí chuid (suaitheantas de chuid na hÉireann)
tinneas gan mórán urchóide, de ghnáth, le sraothartach agus casachtach
meall d'ábhar bog; meascán d'fheoil is glasraí mionaithe, agus iad friochta (de ghnáth)
píosa ceoil (do ghléas nó dhó, de ghnáth)
píosa feola le beiriú (agus cnámh an ailt ann de ghnáth); ailp dhearg feola
uirlis chuasach (mhiotail de ghnáth) agus lámh uirthi chun bia bog nó leacht a chur sa bhéal; lán spúnóige
céimeanna idir dhá urlár i dteach, agus ráille orthu de ghnáth; stór (teach dhá staighre)
leabhar (scoile, de ghnáth) a thugann eolas bunúsach faoi ábhar
cineál de mhála líonta le ruainneach, cadás, clúmh etc., mar chuid de leaba, agus spriongaí istigh ann nó faoi de ghnáth
gléas ceoil cosúil le giotár beag, agus ceithre shreang de ghnáth air
speisialta, as an ngnáth
cineál balcóine agus díon air le haghaidh nó le taobh foirgnimh (ar chothrom na talún de ghnáth)
