SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
fráma lataí nó tuigí; fráma adhmaid ar chúrsa ráis le léim ag reathaithe; paiste dearnála ar stoca; fráma agus spící miotail ann chun talamh treafa a bhriseadh agus a réiteach agus síolta a chlúdach, bráca fuirste
rian, lorg; bearna nó mant ar dhéanamh V; paiste a líonann poll in éadach etc.; scór, fáirbre
oscailt i mballa agus gloine inti chun solas agus aer a ligean isteach san fhoirgneamh; paiste solais sa spéir (fuinneoga an lae)
ball bán, paiste (lom); tóin
paiste deas leibhéalta; paiste féarmhar (ar thaobh cnoic)
paiste de thalamh ard; leaca, slios
lantán, paiste leibhéalta, lochtán; ardán, stáitse; an t-urlár ag ceann staighre
gan ghruaig (fear maol); gan fás (paiste maol); gan chumhdach, gan chosaint (cuireata maol); gan adharca (bó mhaol); bearrtha (imill mhaola); gan díon (teach maol); gan faobhar (scian mhaol); leacaithe (áirse mhaol); íseal (torann maol); gan géire intinne (is maol atá do cheann ort); déanach (maol sa lá); (mar fhocal treisithe) (bhí sé maol tarnocht)
stráice a chuirtear ar pholl chun é a chlúdach nó a dheisiú; seal, tamall (paiste den lá); áit, ball
cuid, blúire (píosa feola, píosa den tír); paiste; stráice (píosa éadaigh); dréacht liteartha nó ceoil; mona, bonn (píosa óir, píosa deich bpingine)
paiste leathdhorcha; cruth ruda ar an talamh, ar bhalla etc., mar a chaitheann solas ón taobh thiar de; scailp, clúdach (ar scáth na gréine; cuir scáth folaigh ort); foscadh, fothain (ar scáth an Tiarna; dul ar scáth talún; scáth fearthainne); íomhá, scáil (scáth i scáthán); taibhse; eagla, faitíos (gan scáth gan eagla); náire, támáilteacht
paiste bán in éadan ainmhí; paiste liath nó geal
ball éadaigh ón gcoim síos; an chuid de ghúna ón gcoim síos; paiste, stráice, imeall, cúinne iargúlta (sciorta bocht den tír; bhí sciorta den ádh air)
paiste sleamhain i sneachta; gléas sleamhnaithe (carr sleamhnáin); fánán, slip
marc nó ball beag; áit ar leith; paiste (spota grinn)
clog ar an gcraiceann; buaic (spuaic carraige); spíce túir eaglaise; stainc, pus (tháinig spuaic air); seal, paiste (spuaic chomhrá)
pionna, peig; paiste talún, ceathrú acra
stiall, slisne (stéig leathair; stéigeacha bagúin); stiall ramhar feola, go mór mór den rumpa; putóg, ionathar; paiste (stéig thalún)
paiste (ar thaobh bróige, ar shúil, ar bhóthar etc.)
seal gearr (treall oibre); taom, taghd (tá treall ann); paiste (treallanna glasa san fharraige)