DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
neart, fuinneamh (brí na hóige; cuirfidh an bia brí ionat; in ísle brí); ciall (brí focail); éifeacht (argóint ar bheagán brí)
an pháirt is ísle de rud (ó bhun go barr); stumpa (bun coinnle); deireadh (bun cúrsa); foinse (bun scéil); aird (bun na gaoithe); lorg (bun ruda a chur); caipiteal nó suim le a bheith ag cur leis (bun agus biseach airgid)
moll ard talún ach é níos ísle ná sliabh
pearsa eaglaise atá níos ísle i gcéim ná sagart
glór íseal, geoin, monabhar, crónán; cantaireacht, port; an raon gutha is ísle nó an fear a chanann ann
gruaim, ísle brí; brón, trioblóid; anró, cruatan
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
istigh nó thíos faoi (fobhríste); de chéim nó de ghrád níos ísle (fochoiste); de thábhacht níos lú (fobhrí); corr- , ócáideach (fodhuine, forud, folá)
an aicme daoine is ísle céim sa phobal
duine nó créatúr lag; laige; ísle (lag trá)
oifigeach airm direach níos ísle i gcéim ná captaen
oifigeach airm is ísle céim ná leifteanantghinearál
oifigeach ar long thráchtála is ísle céim ná captaen
duine i seirbhís an airm; fear nó bean airm den chéim is ísle, saighdiúir singil; duine dána cróga
tuirse, ísle brí; sos, suaimhneas (lig do scíth)
toir nó crainn ísle ag fás i measc crann
feadán chun leacht a tharraingt as árthach amháin isteach in árthach eile níos ísle
go dtí áit níos ísle (dul síos an staighre, síos chun na trá); ar crochadh nó ar sileadh (bhí a gruaig síos léi); ó thuaidh (síos go Cúige Uladh)
duine atá níos óige nó níos ísle i gcéim; an té is óige, ísle etc.
bruach farraige, cladach (trá ghainimh, ghrin); an cladach nuair is ísle a bhíonn an taoide (tá sé ina thrá)
gléas ceoil de chineál an veidhlín ach é beagán níos mó agus níos ísle i nglór