DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
leabhar tagartha agus an-chuid eolais ghinearálta ann nó eolas ar ábhair speisialta
gan radharc na súl; aineolach, gan eolas (táim dall ar an gcúram sin); dúr
cur i gcrích nó ar fáil (obair a dhéanamh); comhlíonadh (an carghas, do dhualgas, a dhéanamh); cleachtadh (léann nó eolas a dhéanamh); cur le chéile (rinne Dia an domhan, bád a dhéanamh); ullmhú, cóiriú (an dinnéar a dhéanamh); cruthú (déanfaidh sé lá maith fós); sroicheadh (talamh a dhéanamh, na ceithre scór a dhéanamh); tarraingt (achrann a dhéanamh); bheith páirteach i (comhrá, greann, a dhéanamh); tabhairt (seanmóir a dhéanamh); (le haidiacht) (rinne sé tuirseach mé); ceapadh (tá mé ag déanamh go bhfuil an ceart agat; déanaim amach go bhfuil); cruth (rud ar dhéanamh uibhe); bheith sásta le (caithfidh tú déanamh leis, as)
le linn, i rith (ar feadh an lae); ar fhad, ar fud (ar feadh an bhóthair, ar feadh na tíre); chomh fada le (ar feadh m'eolais nó mo chuimhne)
staidéar ar a bhfuil d'eolas ceart ann faoi phrionsabail iompair an duine agus na cruinne agus bhundlíthe na cruinne; fíor-réasúnaíocht faoi nádúr agus thairbhe rudaí
eolas, léann (duine a bhfuil foghlaim air); fios ruda nó fios conas rud a dhéanamh a fháil (ag foghlaim léitheoireachta, snámha); múineadh (rud a fhoghlaim do dhuine); dul trí rud (ag foghlaim an bháis)
eolas ar screamh an domhain agus ar na hathruithe a tháinig uirthi ó chianaimsir
eolas, fios (cur in iúl dó é); treo, treoir (bhíomar ar an iúl céanna); aird, aire (d'iúl a bheith ar an obair)
an ceannas a bhíonn ag máistir; an scil nó an t-eolas ar leith a bhíonn ag máistir
a bhaineann le reitric; (le ceist) ní ar thóir eolais ach mar ráiteas ann féin (mar shampla, nach bhfuil an ceart agam?)
duine a chuirtear amach chun eolas a thabhairt ar ais nó chun sceitheadh ar an namhaid
rómhar, tochailt, tóch (taighde sa ghaineamh, sa talamh); cuardach nó iniúchadh cúramach ag cur eolais ar fhíricí nua (ag déanamh taighde ar an seansaol)
trasna (thar muir; léim sé thar claí; dul thar (an) abhainn); os cionn, de dhroim (bhí uisce thar glúine air; chuaigh an roth thar a chos; bhí sé ag cur thar maoil); níos faide ná (ghabh sé thar am; ná tar thar an doras; tá mé thar m'eolas); níos mó ná (níl sé thar leathmhíle, thar na ceithre fichid); seachas (ní aithním thar a chéile iad; an lá seo thar laethanta na bliana)