DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
tor glas deilgneach a dtagann bláth buí air
faoin aer (amuigh sa pháirc); gan a bheith istigh nó sa bhaile (tá fear an tí amuigh); i bhfad uait (amuigh ag bun na spéire); is faide amach (an balla amuigh); as áit, as alt (tá mo ghualainn amuigh); tagtha amach (tá na bláthanna amuigh); sa domhan (an rud is measa amuigh); gan íoc, le híoc fós (tá fiacha amuigh agam air); críochnaithe (tá an cluiche amuigh); gan oibriú (tá an talamh amuigh bán)
planda a bhfuil bláthanna réaltacha air
bláth nó duilleog nach bhfuil oscailte amach fós; buntús meatháin
planda uisce a mbíonn bláthanna bána air
bláth beag buí a fhásann trí fhéar earraigh
rud a thochailt as an talamh nó a ghearradh nó a tharraingt den áit a bhfásann sé (clocha, féar, bláthanna a bhaint); rud a scaoileadh as a ionad nó as a ghreim (fuil, glas, a bhaint; duine a bhaint dá chosa); buachan
feithid chealgach cheathaireiteach a dhéanann mil agus céir as ábhar a bhailíonn sí ó bhláthanna
planda gairdín nó tí gloine a mbíonn bláthanna bándearga agus duilleoga gleoite air
úireacht i mbláthanna; (le duine, ainmhí) cuma bhláfar, bláth
duine a fhásann nó a dhíolann bláthanna
fáinne bláthanna le cur ar cheann duine nó le crochadh ar rud éigin mar ornáid
meall a bhfásann bláth as ar nós tiúilip nó lile nó lus an chromchinn
planda bleibíneach a dtagann cloigíní de bhláthanna cumhra air san earrach
fiaile le bláth buí a fhásann go láidir i dtalamh a ligtear i léig
planda fiáin comónta a bhfuil bláth buí agus duilleoga eangacha air
bláth fiáin órbhuí ar dhéanamh cupa
fás beag íseal glas gan bhláth a thagann ina phaistí in áiteanna taise
planda atá cosúil le seamróg agus bláth corcra nó bán air
planda a fhásann cois locháin agus spící arda donna mar bhláthanna air
bláthanna a bhfuil milleanna gorma orthu, búnna muc
bláth ilpheitealach agus boladh spíosrach uaidh
bláth buí earraigh a gcuirtí blas ar bhia leis
planda gairdín le bláthanna gealdaite
tor deilgneach a dtagann bláth bán roimh an duilliúr air chomh maith le hairní; cuma cholgach; drogall
lúbaire; bláth beag fiáin
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
planda a bhfuil duilleoga fada caola air agus bláthanna feiceálacha ar dhathanna éagsúla
planda agus bláthanna cumhra air a dhreapann
planda deilgneach agus bláthanna corcra air
gan a bheith mínithe nó saothraithe ag an duine (ainmhithe fiáine, bláthanna fiáine); gan smacht (fear fiáin; páistí ag imeacht fiáin); díocasach (fiáin chun oibre); stoirmiúil (lá fiáin gaoithe)
slat; banna, fonsa (rotha); stráice, scealp; slat droma, corda droma (sínte ar fhleasc a dhroma); triopall bláthanna
garraí bláthanna nó torthaí nó glasraí
planda gairdín nó tí a mbíonn bláthanna dearga nó bándearga nó geala go fras air
bláth gairdín cosúil le sailchuach ach dathanna éagsúla air
planda agus bláthanna beaga liathchorcra air a ndéantar cumhrán as
bláth bán álainn gairdín ar chos fhada
planda a bhfásann leadáin mar bhláthanna air
fás gáirdín agus spící fada de bhláthanna gealdaite air
crann a mbíonn duilliúr snasta dúghlas air agus bláthanna móra bána nó bándearga
an lus mór, luibh ar spíceach agus bláthanna corcra uirthi atá cosúil le méaracáin
bia buí milis a dhéanann beacha as neachtar bláthanna
bláth crochta (milleanna fiúise)
tor síorghlas a mbíonn duilleoga lonracha agus bláthanna cumhra air
planda bleibeach a mbíonn duilleoga caola air agus bláthanna cumhra bán nó buí
an sú milis a bhailíonn beacha as bláthanna chun mil a dhéanamh