Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
cráite
cráiteachán
cráiteoir
crampa
cránaí
cranda
crandú
crann
crannchur
crannlaoch
crannóg
cranra
cranrú
craobh
craobhabhar
craobhach
craobhchith
craobhchluiche
craobhfholt
craobhscaoileadh
craoladh
craorag
craos
crann fir1 fás mór ard a bhfuil stoc is géaga is duilleoga air; polla, cuaille (crann loinge, crann brataí); lámh, stoc (crann spáide, crann speile); seafta, bíoma (crann deirice); fráma, déantús adhmaid (crann na páise, crann tógála); giota adhmaid a d'úsáidtí i gcrannchur (cuirimis ar chrainn é; ar mo chrann atá sé); adhmad (cos chrainn, saor crainn) ► crann tabhaill gabhlóg adhmaid agus sreang leaistice as gach beann de chun clocha beaga a chaitheamh leis ► crann taca duine a sheasfadh leat nó a thacódh leat, cúl taca ► crann tógála craein ► crannach aid1 ► crannmhar aid1
RELATED MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ábhar siúinéireachta, tine, etc., a fhaightear as crainn; substaint, brí
crainn ina seasamh
cosán fairsing idir chrainn isteach go dtí teach mór; sráid fhairsing agus crainn ar an dá thaobh di go minic
cineál de chnó istigh i dtoradh an chrainn almóinne
mar, cosúil le (amhail an t-éan i gcrann, amhail is béas dóibh)
sú cumhra olúil as crainn áirithe a thugann faoiseamh ar phian
gob, pointe (barr méire, barr pinn); an pointe is airde, mullach (barr crainn, barr cnoic); an pháirt uachtarach (barr tí, barr leathanaigh); uachtar (ar bharr talún, ar bharr an uisce); rud a fhásann ar bharr talún (barr coirce, barr prátaí); toradh (de bharr mo shaothair); breis (barr ar mhíle); bua (barr a bhreith ar dhuine); deireadh (tá mé i mbarr mo chéille acu)
barra géag gearrtha de chrann; fuílleach, dramhaíl
gas a fhásann as stoc crainn, buinneán, slat; ladhar píce nó foirc, beann
crann mín a bhfuil coirt bhán air agus duilleoga miona
crann mór; duine mór le rá
géag chaol a bheadh ag fás as íochtar planda nó crainn; ógánach caol ard
crann scóid i mbád
tóin; stumpa (crainn etc.)
deoch the déanta as pónairí meilte rósta an chrainn chaife (a fhásann i dtíortha teo); bialann bheag
coirt crainn as an Áise a úsáidtear chun cineál spíosra a dhéanamh
toradh beag cruinn súmhar a fhásann ar chrann nó ar thor (caor fíniúna, caor chon); rud lonrach beodhearg (caor thine, caor thintrí)
crann a bhfásann caora áille dearga air
stumpa mór crainn; carraig mhór; ardán crochta; bac i mbealach
crann síorghlas cumhra, céadras
crann síorghlas buaircíneach agus adhmad crua ann
péacán triomaithe crainn as na tíortha teo a úsáidtear mar spíosra
toradh nó síol crainn a bhfuil bia ina chroí agus blaosc chrua air; bloc beag miotail agus poll ann chun é a scriúáil ar bholta
púdar déanta as pónairí an chrainn cacao; deoch a dhéantar leis an bpúdar seo (Úsáidtear an púdar freisin chun seacláid a dhéanamh)
crainn ag fás le chéile; foraois
craiceann crainn; dath coirte, crón; brat salachair; screamh (fágann tae coirt ar chupaí)
crann íseal a thugann cnónna
crann ar nos na giúise a bhfásann buaircíní air
craiceann an chrainn choirc (dair atá le fáil i dtíortha na Meánmhara); stopallán, de chorc de ghnáth, le haghaidh buidéal, bairillí etc.
iomlán substainteach duine nó ainmhí, marbh nó beo (idir anam agus chorp); duine marbh (corp os cionn cláir, teach an choirp); creatlach (léim sé as a chorp); cabhail, colainn (corp gan cheann); stoc (corp crainn, corp colúin); iomlán (is é corp na fírinne é; le corp nirt)
crann tógála chun rudaí troma a ardú, géag mhór fhada air agus ulóg ar a ceann amuigh
cur ar chrainn, bealach le hairgead nó duaiseanna a roinnt ar bhonn seansanna
géag crainn; brainse d'eagraíocht (craobh de Chonradh na Gaeilge); bua (an chraobh a bheith leat; craobh na hÉireann); dual gruaige; fraoch fada láidir
crann dlúth buaircíneach síorghlas
tor nó crann síorghlas, duilliúr deilgneach air agus caora dearga
crann mór láidir a bhfásann dearcáin air; an t-adhmad a fhaightear as
a léiríonn scaradh etc. (bain di é; scoir sé den obair); greamú, leanúint etc. (ceangail den chrann é; ná lean den chaint sin); suíomh (taobh thall den abhainn); bunús (duine de na Gearaltaigh; earraí de dhéantús na hÉireann); ábhar, líon (déanta d'adhmad; lán de dhaoine); cineál (amadán de dhuine, a leithéid de lá); cuid (an chéad lá den mhí; duine díobh); modh, meán (éirí de léim, briseadh de thaisme é); méid, oiread (ní raibh sé de chiall aige fanacht); mar iarthagairt (maidir liomsa de; ní fearr liom rud de); cúis, fáth (dá bhrí sin, dá bharr sin); fad aimsire (de shíor, de ghnáth); de + a4 = dá4 ; de + an = den; de + ar = dar3 ; de + ár2 = dár1 ; de + ar3 = dár2
crann tógála
planda síorghlas agus caora péarlacha bána air a fhásann ar stoc nó ar bhrainsí crainn agus a úsáidtear mar chuid d'ornáidí na Nollag
duillí le chéile ag fás ar chrann
crann mór síorghlas Astrálach a bhfuil ardmheas air mar gheall ar a chuid ola, guma agus adhmaid
dual (in adhmad), cnapán (ar chrann, ar chorp etc.)
feá, crann mór láidir agus craiceann geal air
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
crann a bhfuil coirt mhín gheal air agus adhmad crua ann, fáibhile
crann de chineál na beithe a fhásann i dtalamh fliuch
toradh bog ar chruth an phiorra a fhásann ar an gcrann figí
crann; adhmad
crann beag agus milleanna dearg agus corcra ar sileadh leis
an chuid de phlanda nó de chrann atá faoi thalamh agus a shúnn bia as an gcré, rúta; bun, foinse (duine uasal ó fhréamh)
