Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
geadán
geafar
géag
géagach
geáitse
geal
gealacán
gealach
gealadh
gealán
gealas
gealasacha
gealbhan
gealgháireach
geall
gealladh
geallbhróicéir
geallghlacadóir
geallmhar
gealltanas
gealltóir
geallúnach
gealt
gealach bain2 an corpán spéire (satailít an domhain) a thugann solas dúinn san oíche
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
gléas le saighead a scaoileadh; gléas le veidhlín a sheinm; fáinne thart ar an ngrian nó ar an ngealach
fithis, an cúrsa a ghabhann árthach spáis thart ar an domhan, ar an ngealach etc.
oíche nó cuid d'oíche gan aon ghealach; oíche dhubh dhorcha
gealach
urú gréine nó gealaí; dorchú radhairc, daille; mearbhall intinne
ciorcal nó aon ní i bhfoirm ciorcail, fonsa óir etc., a chaitear ar an méar; dual (gruaige); bogha gealaí, gréine (comhartha drochaimsire, más fíor); breacadh (fáinne an lae); suaitheantas i bhfoirm fáinne a chaitheann Gaeilgeoirí
síneadh siar; dul chun leapa (dul a luí); dul faoi (luí gréine, gealaí); brú (tá an bhróg ag luí orm); cromadh ar rud nó tabhairt faoi (luigh sé isteach ar an obair, luigh sé leis an ól); leagan (luí na tíre); meáchan (faoi luí na bhfód; chuir sé ina luí air é)
taoide lag nuair nach mbíonn an ghealach agus an ghrian ag tarraingt le chéile in aon treo ar an bhfarraige (Malairt é seo ar rabharta)
gealach nua; saol nó tréimhse nua
gealach; mí (uair sa ré); tréimhse ama nó saoil (le mo ré); am, aois (an Ré arga, Ré na Críostaíochta)
pláinéad a ghluaiseann timpeall ar phláinéad níos mó (mar a dhéanann an ghealach leis an domhan); aon chorpán a theilgtear amach sa spás agus a chuirtear ar diathair timpeall an domhain
gealach atá ag dul ar gcúl
rud a lonraíonn agus a thugann léargas dúinn (solas na gréine, solas na gealaí); foinse an tsolais féin (lampa, coinneal etc.); lasair (d'iarr sé solas orm); léas (idir mé agus an solas); foilse (rud a thabhairt chun solais); saol, beatha (le mo sholas)
go dtí áit nó céim níos airde (dul suas ar stáitse; suas an staighre, an sliabh); ar leibhéal níos airde (dhá urlár suas); ardaithe, éirithe (tá na costais suas); in airde (seas, éirigh, suigh suas; tá an ghealach suas); ar bun, cearr (tá rud éigin suas); beo (an t-aos óg atá suas anois); go hiomlán (glan suas an teach)
líonadh agus trá na farraige dhá uair sa lá trí tharraingt na gréine agus na gealaí; tuile agus aife na farraige; sruth ag rith tríd an bhfarraige le linn tuile nó aife; tamall maith
(leis an ngrian) dorchú an tsolais uaithi nuair a thagann an ghealach idir í agus an domhan; (leis an ngealach) dorchú an tsolais uaithi nuair a thiteann scáth an domhain uirthi; maolú ar fhuaimeanna tosaigh focal i gcásanna áirithe (mar shampla, an bhfuil? ar an gclaí, ar an mballa; toil na ndaoine; i dteagmháil leis)
