DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
duine a ghlacann páirt i ndráma nó i scannán
a bhfuil aitheantas faighte aige nó a bhfuil glactha leis
glactha leis nó curtha i bhfeidhm ag aon taobh amháin (dí-armáil aontaobhach)
duine nach bhfuil glacadh aige le haon dearcadh ach a dhearcadh féin
glacadh fuaimeanna trí na cluasa, cluinstin, aireachtáil
moladh nó cúnamh i bhfocail a thugtar do dhuine nuair nach bhfuil a fhios aige cad is ceart dó a dhéanamh (glac mo chomhairle); treoir, tionchar (fanacht ar chomhairle d'athar); gasra a thagann le chéile chun ceisteanna a phlé agus socruithe a dhéanamh (comhairle baile, comhairle cathrach)
géilleadh do rud nó glacadh leis go bhfuil sé fíor (creidim i nDia; ná creid focal uaidh); onóir, ábhar measa (is creidiúint don tír é); cáil (a chlú is a chreidiúint)
aghaidh, éadan (cúinse a thabhairt do rud); geáitse (bíonn mórán cúinsí ar siúl aige); leithscéal, coinníoll (ar aon chúinse; ghlac sé leis gan chúinse); cleas, beart glicis (fear cúinsí é sin)
gríosú (is tusa a chuir suas leis é); diúltú (cur suas de bhia); glacadh le (is deacair cur suas leis)
gan glacadh le rud (ná diúltaigh é); a rá nach mbeidh baint ná páirt agat le rud nó duine; droim láimhe a thabhairt le rud (diúltú don diabhal); lagú (tá an ghrian ag diúltú); seachaint, druidim siar (tá siad ag diúltú romhainn)
(le hairgead) a ndlitear glacadh leis nuair a thairgtear mar íocaíocht é
duine a ghlacann seilbh ar erraí etc. ar iontaoibh
glacadh (le), aontú (le); ceadú
glacadh páirte i bhféasta, imeachtaí féasta
breith, glacadh seilbhe; talamh i seilbh duine
duine a ghlacann geallta ar rásaí capall nó ar chomórtais eile mar shlí bheatha
tógáil nó fáil (ghlac sé mo thoise; bronntanas a ghlacadh; glacadh isteach sa rang iad); a thógáil ort féin (freagracht a ghlacadh; laethanta saoire a ghlacadh); tógáil, aireachtáil (fearg, misneach, a ghlacadh); faomhadh (glacaim le d'fhocal); cur suas le (ní ghlacfainn leis sin uaidh); a theacht ar, gabháil (ghlac dúil sa bhia é)
duine a ghlacann rud; gléas a ghlacann comharthaí raidió etc.
páirt a ghlacadh i gcluiche; súgradh, cleasaíocht; ionramháil (ag imirt arm); cur i bhfeidhm (díoltas a imirt ar dhuine); cur ar (tá an tsláinte ag imirt air)
duine ghlacann a páirt i gcomórtas nó i gcoimhlint
(láimh in abairtí áirithe) an ghéag ón ngualainn anuas; crobh, an chuid den ghéag ón rosta anuas; páirt (lámh chúnta, lámh a bheith agat i rud); riar, stiúradh (cúram a ghlacadh ar láimh); scil (tá an-lámh aige); obair (rinne sé an-lámh air); comhiarracht (ag obair as láimh a chéile); coinneáil, cosaint (tugadh ar láimh é); cúram (faoi láimh dochtúra); gealltanas (seo mo lámh duit); diúltú (droim láimhe a thabhairt le duine); foréigean, neart (lámh láidir, an lámh uachtair); síniú (cuir do lámh leis sin); peannaireacht, scríobh (is deas an lámh atá aige); biorán (lámha cloig); an chuid de rud a mbeirtear greim air (lámh buicéid, maide rámha); tomhas (le capall) ceithre horlaí, (le hiasc, plandaí etc.) trí cinn
duine a ghníomhaíonn thar ceann duine eile, nó atá i gcéim díreach faoi, agus a ghlacann a áit nuair is gá é (leasrúnaí, leasrí); a thaispeánann gaol a éiríonn as athphósadh tuismitheora (leasathair, leasiníon)
duine a ghlacann páirt i gcomórtais aclaíochta maidir le luas, neart agus fuinneamh de
sa chás go (má tá deifir ort, má bhíonn an aimsir maith, má ghlacann tú uaim é, má d'inis sé an fhírinne)
oifig a ghlacann le litreacha agus le bearta agus a sheolann ar aghaidh iad (Díoltar stampaí agus ceadúnais teilifíse ann freisin)
cuid, píosa, blúire; taobh, lámh (ghlac sé páirt ann; páirt duine a thógáil); comhluadar, caidreamh (ná bíodh baint ná páirt agat leo); cion, cairdeas (lucht gaoil agus páirte; a leanbh na páirte); páirtíocht, comhar (rinne sé i bpáirt liom é)
ag glacadh páirte (páirteach i gcomhrá); comhbhách; i bpáirt
glacadh le duine mar chéile (phós Máire Seán); lánúin a cheangal le chéile mar fhear is bhean (an sagart a phós iad); bainis, searmanas an phósta (dul ar an bpósadh)
glacadh páirte (i rud); aidiacht a dhéantar as briathar (mar shampla, maide briste, teach ligthe ar cíos, scanraithe roimh dhuine)
duine a ghlacann páirt i rás; ráistéir, réice
ithe nó ól amplach, alpadh; sú siar nó síos; glacadh go fonnmhar le (ná bí ag slogadh a chuid cainte); ithe (ag slogadh na bhfocal)
sásta glacadh le comhairle, somhúinte
déanamh léinn, foghlaim; machnamh (dul ar staidéar; glac staidéar leis); ciall, meabhair (bíodh staidéar ionat; cuir staidéar iontu); stad, lonnú (cá bhfuil staidéar oraibh?)
brí a bhaint as (teanga a thuiscint; tuigfidh tú as); aithint (tuigim do chás; tuigim duit; thuig mé go raibh deifir ort); glacadh le (ná tuig gurb aon amadán é); ciall a bheith agat dó (an té nach dtuigeann ceol); samhlú (tuigeadh dom gurbh é a dúirt é); fáil le fios (ní hé sin a thuig mé uaidh); eolas (aois na tuisceana; lucht na tuisceana); bá, nádúr (is beag tuiscint atá ann)