Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
gnóthach
gnóthachan
gnóthú
gnúis
gnúsacht
go
gó
dtí
gob
gobachán
gobadán
gobadh
gobaireacht
gobán
gobharnóir
goblach
gocach
gocarsach
góchumadh
gófráil
gogal
goic
goid
dtí (iarsma de bhriathar in abairt) ► go dtí go, chomh fada le (fan go dtí amárach; tháinig sé go dtí mé); i gcomparáid le (ní haoibhneas go dtí é)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
cosán fairsing idir chrainn isteach go dtí teach mór; sráid fhairsing agus crainn ar an dá thaobh di go minic
ón áit istigh go dtí an áit amuigh (amach as an teach); in áit atá giota uait (os mo chomhair amach); go háit atá níos faide uait (amach an sliabh; chuaigh siad siar amach; amach chun na hAstráile); le himeacht ama (uaidh seo amach); níos moille (amach sa bhliain); siar (fan amach ón tine); ar amharc (an taobh tuathail amach); os comhair an tsaoil (má théann an scéal sin amach ort); os ard (abair amach é); ar fad (is deas amach é); go deireadh (throid siad amach é)
go dtí an taobh thall, sall; amach (anonn sa lá)
ceann de na feadáin chaola a bheireann an fhuil ón gcroí go dtí baill eile den chorp
cur siar (go dtí uair eile)
ceangal docht, oibleagáid; gealltanas scríofa ar iasacht airgid a aisíoc mar aon le hús; airgead le príosúnach a shaoradh go sealadach go dtí go gcuirtear triail air
go, go dtí, i dtreo (dul chuig, chun, duine); maidir le, i dtaobh, i leith (go maith chuig Laidin, chun Laidine); le haghaidh (réidh chun bainte; cad chuige é sin?); oiriúnach i gcomhair (má bhíonn an lá chun féir); i mbun (cliste chun oibre); ar tí (bhí mé chun é a rá léi)
fógra a chuirtear thart go dtí roinnt daoine
cloch ar thaobh bóthair a thugann an t-achar ina mhílte go dtí áit
solad atá ciorclach as a bhun agus a thagann go dtí pointe ag a bharr; aon rud ar dhéanamh cóin
go dtí an aird theas
péire ciúbanna beaga, agus ó 1 go dtí 6 spota ar gach taobh díobh, a úsáidtear i gcluichí cearrbhachais
chuig, go, go dtí (ag dul don Spáinn); chun cóngaracht nó gaol a léiriú (gar don áit, is mac dom é); ar láimh, i leith (tabhair, taispeáin, dó é; bheith dílis, go maith, do dhuine); le briathra géillte (d'umhlaigh sé, bheannaigh sé, dó; ná géill dó); gan bhriathar (bia don ocrach, Nollaig faoi mhaise daoibh); le haidiachtaí (is breá duit é; b'fhíor dó é; is cuma duit); gan an chopail (duitse é seo); le linn (ag teacht abhaile dom; sa chomhrá dúinn) do + a4 , a5 = dá2 ,3 ; do + an = don; do + ar = dar3 ; do + ár2 = dár1 ; do + ar3 = dár2
duine a sheoladh ó dhlínse amháin go dtí dlínse eile le triail a sheasamh etc.
go dtí
sleá bheag; ceann de na hingne géara ar chrúb éin nó ainmhí; líne sholais (gá gréine); líne ó lár ciorcail go dtí an imlíne; duán báid
óg na bó (suas go dtí bliain d'aois)
duine a choinnítear i mbraighdeanas go dtí go gcomhlíontar geallta áirithe
cineál de mhála istigh sa chorp ina gcoinnítear an bia tar éis a ite go dtí go ndíleáitear é; fonn nó acmhainn ite (goile a bheith agat do rud; tá a ngoile acu)
ball éadaigh mar a bheadh blús is beilt air a théann síos go dtí na glúine; ainm ar bhaill éadaigh éagsúla
go dtí, i dtreo (tháinig sé do m'ionsaí)
go dtí, i dtreo (druid aníos ionsorainn)
ó shin, go dtí (mí is an lá inniu)
ón áit amuigh go dtí an áit istigh; in éineacht le (chuir sé punt isteach leis); muinteartha (bheith isteach le duine; bíonn siad isteach is amach le chéile)
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
tosach na coise ón nglúin go dtí an troigh; cos, gas (lorga planda, lorga crainn)
iasacht airgid le teach nó talamh a cheannach agus an áit féin i ngeall leis go dtí go n-aisíoctar ina iomláine é laistigh de thréimhse áirithe
ceann de na snáithíní go léir sa chorp a thugann mothúcháin (teas, fuacht, pian, mar shampla) ó gach cuid den chorp go dtí an inchinn agus a iompraíonn teachtaireachtaí ar ais a chuireann gníomh i bhfeidhm
go dtí (go nuige seo); go dtaga (go nuige a bhás); fiú (go nuige an t-ainmhí féin)
(sa cheol) sraith d'ocht nóta (ó C meánach go dtí an C taobh thuas de, mar shampla)
siolla a chuirtear ag tús focail lena bhrí a athrú (Nuair a chuirtear mí- roimh ceart athraíonn a bhrí go dtí a mhalairt)
go dtí an taobh thall, anonn
go dtí seo; fós
go dtí an aird thiar (siar go Gaillimh); i leith an chúil (druid siar ón tine; lig sé siar a chluasa; chuaigh sé siar ar a fhocal); i leith an droma (luí, suí, siar); isteach, síos (ól siar é, níos faide siar sa pholl); go dtí am níos luaithe (clog a chur siar; i bhfad siar); iargúlta (baile i bhfad siar); ar athlá (cuireadh siar an cruinniú); gearr (tá na ba siar sa bhainne)
go dtí áit níos ísle (dul síos an staighre, síos chun na trá); ar crochadh nó ar sileadh (bhí a gruaig síos léi); ó thuaidh (síos go Cúige Uladh)
crú, bleán, go dtí an dil dheireanach; diúgadh
go dtí an aird thoir; ag breathnú i dtreo an oirthir (tá aghaidh an tí soir)
ceann de na géaga a théann ó mhol rotha go dtí a chiumhais
eallach; maoin, saibhreas; aon mhaoin a thugann bean léi go dtí a fear ar iad a phósadh
go dtí áit nó céim níos airde (dul suas ar stáitse; suas an staighre, an sliabh); ar leibhéal níos airde (dhá urlár suas); ardaithe, éirithe (tá na costais suas); in airde (seas, éirigh, suigh suas; tá an ghealach suas); ar bun, cearr (tá rud éigin suas); beo (an t-aos óg atá suas anois); go hiomlán (glan suas an teach)
córas chun teachtaireachtaí a chur go dtí áit i bhfad ó bhaile le cúnamh sreang agus leictreachais, nó ar an raidió
páipéar marcáilte a údaraíonn do dhuine taisteal ar bhus, ar thraein, ar eitleán etc., nó a thugann cead isteach dó go dtí áit siamsa etc.
go dtí seo; go fóill
an rud a bheireann éan nó feithid agus blaosc thanaí air (Is ann a mhaireann an rud óg go dtí go dtugann an mháthair gor dó)
