Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
maos
maoth
maothán
maothlach
maothú
mapa
mapáil
mar
maraí
marana
maránta
marascal
maratón
marbh
marbhán
marbhánta
marbhlann
marbhna
marc
marcach
marcáil
marcaíocht
marcas
mar could be a grammatical form of:
ar »
mar cón & dob & rfh cosúil le (mar an eala ar an linn); i gcáilíocht (lena fáil mar chéile); le haghaidh (mar thús ar an obair); de réir (gach dalta mar a oiltear); ar nós (lá mar seo); ar an dóigh (déan mar is ceart é); tuairim ar (míle nó mar sin); an chaoi (sin mar is fearr é); amhail is (mar a bheadh deifir air); toisc, ar an ábhar (mar go bhfuil cúis leis); san áit (mar a bhfuil siad) ► mar atá is é sin le rá (tá beirt ann, mar atá Brian agus Síle) ► mar dhia más fíor, ag cur i gcéill go
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
acht a rith, cur i bhfeidhm mar dhlí
rud a bhfuil nuacht mhór ann; a mhór mar a dhéanfaí de dhuine
a rá amach go hoscailte; bheith sásta a rá gur mar sin atá; nóta á rá go bhfuair tú nó gur íoc tú as rud éigin; faoistin a dhéanamh i gcoir
mar sin féin, ina dhiaidh sin is uile
péist a úsáidtear mar bhaoite
giota breise thiar le rud (mar scéal, leabhar etc.)
chomh maith le, mar aon le (mise agus tusa, a dó agus a trí, shuigh sé agus lig a scíth, ná mol agus ná cáin)
réidh le baint (mar arbhar) nó le hithe (mar úll); gasta, cliste (súil aibí)
brón gur tharla rud mar a tharla sé; náire, ceann faoi
(leis an gcopail) mian (mar is áil leat)
súgradh mar a dhéanfá le háilleagán
neamhacmhainn ar bhianna áirithe nó ar shubstaintí mar phailin san aer
focal a chiallaíonn 'go raibh sé mar sin' ag críochnú paidre
díriú (mar ghunna) ar mharc; marc a bhualadh; ionsaí; teacht ar rud a bhí á lorg
(sa ghramadach) ainm duine nó ruda (mar shampla, is ainmfhocail iad buachaill, Seán, capall, áit)
i do sheasamh cruinn díreach agus do lámha le do thaobh agat mar a bhíonn saighdiúir
an ceann polaitiúil atá ar Roinn Stáit, mar shampla, an tAire Oideachais
líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
insint arís mar a tharla (eachtra a aithris); a rá de ghlanmheabhair (dán a aithris); déanamh mar a dhéanann duine eile (dá ndéanfá aithris ar d'athair); labhairt, siúl, etc. cosúil le duine eile le greann (maith ag aithris)
feamainn agus fáis eile mar í
taidhleoir den chéim is airde a chuirtear go tír iasachta mar ionadaí dá thír féin
mar, cosúil le (amhail an t-éan i gcrann, amhail is béas dóibh)
mar sin, cosúil leis sin (gurab amhlaidh duit; an amhlaidh nach dtuigeann tú mé?)
ceimiceán (peinicillin mar shampla) a ghíomhaíonn in aghaidh baictéar dainséarach
substaint (mar iaidín) a mhilleann frídíní díobhálacha (go háirithe i ngearradh nó i gcréacht)
agus mar sin de
an log faoin lámh mar a dteagmhaíonn sí leis an ngualainn; cúinne (ascaill an ghleanna); góilín mara
planda a n-itear a phéacáin óga mar bhia
cogaint na círe mar a dhéanann bó
mar a bheadh smig faoi smig
bata crúcáin mar a bhíodh ag aoirí caorach sna scéalta, nó mar a bhíonn ag easpag mar chomhartha gur aoire spioradálta é; lúibín gruaige
fanacht mar a bhfuil, socrú síos (cá bhfuil tú ag baint fút?); ciúnú, ceansú (thug mé iarraidh baint faoi); tochailt faoi (tá an abhainn ag baint faoin mbruach)
cluiche, coimhlint; cluiche iomána; cúl scórála (báire a chur); an spás idir na cuaillí a bhíonn mar sprioc i gcluichí áirithe (cé a bhí sa bháire acu?)
duine balbh; duine nach bhfuil an chaint mar is ceart aige
ceangal docht, oibleagáid; gealltanas scríofa ar iasacht airgid a aisíoc mar aon le hús; airgead le príosúnach a shaoradh go sealadach go dtí go gcuirtear triail air
cosúil le bean, mar a dhéanfadh bean; a bhaineann le mná
marc ar barr uisce mar chomhartha do loingeas etc.
gléas le brú an aeir a thomhas mar chomhartha ar staid na haimsire
ceartú, tabhairt chun cruinnis; ceartú thar mar is gá (ná bí i gcónaí ag beachtú orm)
scoilt sa bhéal uachtarach mar a bhíonn i mbéal giorria
stuif a úsáidtear chun blas a chur ar bhia, mar shampla, piobar, mustard, etc.
fáinne bláthanna le cur ar cheann duine nó le crochadh ar rud éigin mar ornáid
adharc, troimpéad; glór mar a dhéanann adharc nó troimpéad
cuartaíocht i dtithe mar chaitheamh aimsire
níos mó ná an cothrom, tuilleadh; níos mó ná a ceapadh nó mar is gá; fás, biseach; iomarca (breis ualaigh)
(le gramadach) céim thar an ngnáthchéim ag aidiacht (níos faide níos mó mar shampla)
tabhairt nó teacht ar an saol (rugadh leanbh di; lá breithe) tabhairt mar thoradh (ubh a bhreith); iompar chun siúil (beir leat é sin); greim a fháil ar, teacht suas le (beir greim air, ní bhéarfaidh sé anois orainn); buachan (rug sé an chraobh leis); dul (beir leat abhaile); druidim le (ag breith suas ar a trí)
mar gheall air sin, dá thoradh sin
mealltach mar rud a d'fheicfeá i mbrionglóid
preabarnach mar a bheadh ar chneá
