Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
múscán
mustairt
mustang
mustar
mustard
mustrach
mútáil
na
-na
ná
nach
nádúr
nádúrtha
naí
naíchóiste
náid
naigín
naimhdeach
naíonacht
naíonán
naíonda
naíonra
n could be a grammatical form of:
and »
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
aidiacht shealbhach sa tríú pearsa le hainmfhocal (a bhaile agus a áit, a baile agus a háit, a mbaile agus a n-áit)
mír choibhneasta dhíreach (an té a chuireann an síol; an cat a d'ól an bainne; an síol a cuireadh san earrach); mír choibhneasta indíreach (an gort a gcuirtear an síol ann; an té a n-óltar a shláinte)
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
áit a dtuirlingíonn agus a n-éiríonn eitleáin tráchtála
roinnt ina n-aicmí, rangú
brainse den mhatamaitic ina n-úsáidtear siombailí ginearálta, go mór mór litreacha, chomh maith le huimhreacha
planda a n-úsáidtear a shíol chun blas a chur ar arán
(féile) a n-athraíonn a dáta
eolas ar dhuine nó ar rud toisc go n-aithníonn tú é; cosúlacht, riocht (tá aithne bisigh air)
is ar éigin (níl ann ach go n-aithním iad)
planda a n-itear a phéacáin óga mar bhia
fear a bhfuil clann aige; duine dár sinsear (ár n-aithreacha romhainn); seanóir (aithreacha na cathrach); sagart (an tAthair Ó Riain); Dia (an tAthair an Mac agus on Spiorad Naomh)
bosca a n-éistear faoistiní ann
lámh iarainn ar dhoras a bhuailtear chun go n-osclófaí duit
eorna nó grán eile a thumtar in uisce go bpéacann sé, agus a thriomaítear ansin go n-úsáidtear chun beorach é
cuma bhréige ar rud nó ar dhuine chun nach n-aithneofaí é
an áit i gcorp máthar ina n-iompraíonn sí a rud óg
a mhaireann, a sheasann, nach n-athraíonn choíche
canadh, gabháil cheoil (cantain na n-éan)
rud a thochras thart ar rud eile (rópa a chasadh); lúbadh (do mhurnán a chasadh); dul thart nó cur thart (roth a chasadh); filleadh ar ais (casadh abhaile); seinm, canadh (amhrán, port, a chasadh); bualadh le (castar na daoine ar a chéile); cur i leith (ní á chasadh leat é); lúb, cor (bóthar lán de chastaí); rince (rud a chur ar casadh)
seomra a n-ullmhaítear béilí ann
an chuid den chorp síos ón gcoim ar an dá thaobh lena n-áirítear barr chnámh na leise, cromán
leagan síolta sa talamh (coirce a chur); saothrú talún (gort a chur); leagan rudaí ina n-áit (cur tuí, cur gaistí; cuir ansin é); lorg (eolas, tuairisc, a chur); caitheamh (chuir sé míle ó bhaile é; chuir sé a shaol go hainnis); seoladh chun bealaigh (teachtaire, litir, a chur; cuir abhaile é); sileadh, doirteadh (ag cur fearthainne; allas, fuil, a chur); sceitheadh (na crainn ag cur an duilliúir)
seanchas faoi áiteanna, conas a fuair siad a n-ainm, eachtraí móra a tharla iontu, etc.
inneall ina n-adhntar ola le teas a ghintear de bharr brú (seachas le haithinne)
fáinní ceangail a chuirtear thart ar rostaí príosúnaigh chun nach n-éalódh sé
cur fút (in áit); gan corraí (as áit); gan bogadh (go dtarlaíonn rud éigin nó go n-ordaítear a mhalairt); cónaí (tá sé ag fanacht ar an mbaile seo); gan athrú nó aistriú (fan socair; fan fút); foighneamh (fan nóiméad, fan leis is tiocfaidh sé); coinneáil ó (fanacht ón scoil, fanacht amach uaidh)
an fás glas a chlúdaíonn goirt agus páirceanna agus a n-itheann ainmhithe é
líontán beag nó éadach tanaí a chaitheann mná mar chosaint ar a n-aghaidh nó mar cheannbheart; cuirtín, clúid
beiriú; leacht a théamh go n-éiríonn sé ina ghal; brúchtadh (fiuchadh feirge, fiuchadh foinn)
síol arbhair; arbhar go ginearálta (gort gráin; grán agus glasraí); millíní luaidhe le scaoileadh as cartús i ngunna (púdar agus grán); liathróidí beaga ar a n-iompaíonn seafta i meaisín (grán iompair)
fuaim a dhéantar gan úsáid a bhaint as an teanga ná na fiacla ná na beola (is é sin, gan chonsan) ar nós a, e, i, o, u, gearr nó fada, á n-úsáid leo féin nó le chéile chun fuaim a léiriú
farasbarr, fuílleach (iarsma den bhia); taise (iarsmaí an tseansaoil); sliocht a mhaireann (beidh sé gan iarsma ina dhiaidh); (droch)thásc, toradh (buille a d'fhág iarsma air); bronntanas Lae Caille (lá na n-iarsmaí)
ceap nó bloc iarainn a n-oibríonn gabha air
creideamh nó dóchas i nduine, in eagraíocht etc., as a n-ionracas nó as a bhfeabhas, trust, muinín
rud gan choinne; oscailt súl, rud iontach nó suntasach (seacht n-iontais an domhain)
briathar aitheantais nó aicmithe (is é féin atá ann; ní hé Brian é; dá mba mise thú; ní hionann iad; ní gorm atá sé; an cnoc is airde is é is fuaire; ní liomsa é; is amárach a thiocfaidh sé; ní go réidh a scar sé leis; ó d'imigh tú is ea a tharlaigh sé; ní den dream sin mé; an gloine é? is ea)
cumasach, cumhachtach (comh láidir le capall); iomadúil (buíon láidir fear); gustalach (feirmeoir láidir); buan, stóinsithe (bróga láidre; creideamh láidir); deacair a chasadh (goile láidir); dian ar na céadfaí (grian, deoch, láidir); iontach (is láidir nár leagadh mé); ardghlórach, fórsúil (guth, caint, láidir; gaoth láidir)
ocht n-unsa
casadh a bhaint as alt nó féitheog agus go n-atann siad, gortú (cos leonta; ag leonadh a chéile)
ball cruinn a n-imrítear cluichí leis
mála a n-iompraíonn bean a sparán agus giuirléidí eile ann
áit a gcoinnítear coirp lena n-aithint
scrúdú meántéarmach na n-iarbhunscoileanna
ceann de na meallta beaga gloine a n-imríonn páistí leo
iasacht airgid le teach nó talamh a cheannach agus an áit féin i ngeall leis go dtí go n-aisíoctar ina iomláine é laistigh de thréimhse áirithe
déantús nó fíor a bhfuil ocht dtaobh agus ocht n-uillinn uirthi
paidir fhada ina n-aithrisítear 5 (nó 15) deichniúr d'Aivéanna agus an Phaidir roimh gach deichniúr acu agus Glóir do Dhia ina dhiaidh; cineál de shlabhra agus clocha air le cuntas a choinneáil orthu seo
litreacha, cártaí agus beartáin eile á n-iompar agus á seachadadh do dhaoine; fear an phoist
seift raidió chun eitleáin, long etc., a aimsiú i gceo nó i ndorchadas (Is féidir a n-achar agus a suíomh a dhéanamh amach le staidéar a dhéanamh ar phictiúr a thagann ar scáileán radair)
