Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
astitim
astralaí
at
ata
atall
ath-
áth
athair
athaontú
athartha
atharthacht
áthas
athbhaile
athbhliain
athbhrí
athchaint
athchairdeas
athchaite
athchló
athchogaint
athchóiriú
athchomhairle
athchostas
athair fir fear a bhfuil clann aige; duine dár sinsear (ár n-aithreacha romhainn); seanóir (aithreacha na cathrach); sagart (an tAthair Ó Riain); Dia (an tAthair an Mac agus on Spiorad Naomh) ► athair críonna seanathair ► athair mór seanathair
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
deirfiúr athar nó máthar
insint arís mar a tharla (eachtra a aithris); a rá de ghlanmheabhair (dán a aithris); déanamh mar a dhéanann duine eile (dá ndéanfá aithris ar d'athair); labhairt, siúl, etc. cosúil le duine eile le greann (maith ag aithris)
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
ón áit thuas; íslithe (tá luach an stoic anuas); i dtagairt (ní mise a tharraing a ainm anuas); ar bharr (cuir éadach anuas air); sa mhullach (tá m'athair anuas orm)
rud a imeacht uait nó a bheith ar iarraidh (radharc, airgead, a chailleadh); gan a fháil (chaill mé an tAifreann); titim ar gcúl (cailleann an clog sin nóiméad sa lá); teip i gcluiche nó i gcomórtas; bás a fháil (ó cailleadh m'athair)
nathair nimhe a ndéantar cochall dá muineál nuair a atann sé
moladh nó cúnamh i bhfocail a thugtar do dhuine nuair nach bhfuil a fhios aige cad is ceart dó a dhéanamh (glac mo chomhairle); treoir, tionchar (fanacht ar chomhairle d'athar); gasra a thagann le chéile chun ceisteanna a phlé agus socruithe a dhéanamh (comhairle baile, comhairle cathrach)
dealraitheach (tá sé cosúil lena athair; is cosúil gur fíor é); measartha, cuibheasach (aimsir chosúil)
eolach, tuisceanach; cúramach, tíosach (bean tí chríonna); aosta, sean (m'athair críonna)
athair, daidí
mac athar agus máthar duine; macasamhail (deartháir don bhréag an béal bán)
iníon athar agus máthar duine; (le bean, mar ainm ceana) cara
ar leatsa é, a bhaineann leatsa (d'athair is do mhac is do mháthair)
nádúrtha, dúchasach (ba dhual athar dó a bheith deas); oiriúnach (an áit is dual duit); i ndán nó beartaithe (do dhuine) (is dual dúinn uile an bás)
iasc fada caol agus é cosúil le nathair nimhe; reiptíl, nathair nimhe
(in abairt) i bhfochair, le cois (i bhfail a athar, i bhfail a chéile)
gluaiseacht taobh thiar (lean an carr sin); tóraíocht (lean na madraí é); comhlíonadh (riail, nós a leanúint); roinnt le (leanann contúirt é sin); bheith cosúil le (níor lean sé a athair); cloí, tacú, le (lucht leanúna); coinneáil ar aghaidh le (lean ar do scéal, lean sé dá chúrsa; lean leat, ort)
fear céile máthar duine (ach nach é a athair é)
bean chéile athar duine (ach nach í a mháthair í)
athrú, athrach (malairt éadaigh, aeir, saoil); babhtáil (rud a fháil ar malairt; rinne siad malairt áite le chéile)
dona, droch-; gan a bheith maith (nach olc an aimsir í; duit féin is measa é; go holc leis an slaghdán); droch-chroíoch; ar éigean (is olc a chreidim é); ionúin (sa bhreischéim amháin a úsáidtear é)(is measa leis a athair ná a mháthair)
nathair nimhe; ainmhí ollmhór farraige
guí, urnaí (tá sé ar a phaidreacha); An tÁr nAthair (Paidir an Tiarna)
líníocht, péintéireacht nó grianghraf; portráid; scannán pictiúrlainne; macasamhail (is é pictiúr a athar é); sampla álainn (is í an pictiúr mná í)
nathair nimhe mhór chumhachtach a fháisceann an t-anam as a creach
rud éigin a deirtear, abairt, focal (níor creideadh mo ráite); rud a chur i bhfocail, labhairt (abair é seo dom; ní dúirt sé dada); aithris (abair do phaidreacha); insint (déarfaidh mé le d'athair thú; abair scéal); ordú (abair leis teacht); cur síos (sin mar atá ráite sa leabhar seo)
ainmhí fuilfhuar snámhaíochta agus craiceann gainneach air (mar shampla, nathair, earc luachra nó crogall)
aintín athar nó máthar
athair athar nó máthar
seanbhaitsiléir, seanduine, athair
máthair athar nó máthar
uncail athar nó máthar
athair seanathar no seanmháthar
ábhar; nádúr (d'aon substaint leis an Athair); scamhard, doimhneacht, tathag (bia a bhfuil substaint ann; caint gan substaint); maoin shaolta, saibhreas
athair nó máthair
an marc (') a thaispeánann litir a bheith fágtha ar lár i bhfocal (d'oscail; sin é m'athair)
deartháir athar nó máthar
