Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
simléar
simpeansaí
simpleoir
simplí
simpliú
sin
sin-
sinc
sine
síneadh
singil
singleáil
síniú
sinn
sin-seanathair
sin-seanmháthair
sinsear
sinséar
sin-sin-
sínteach
sínteán
sintéiseach
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
seaicéad in aghaidh na síne agus cochall air
ón aird thiar; ón taobh thiar (tar aniar ó mo chúl); ó bheith sínte siar (d'éirigh sé aniar sa leaba); chugat féin (tá teacht aniar ionat)
leacú, síneadh; táblú, liostú
cnag a bhualadh; leagan, síneadh (cnagadh le fiabhras é); sárú (tá na ceithre scór cnagtha aige); briseadh (cnámh a chnagadh); cogaint (úll a chnagadh)
córas rialtais faoinar leis an stát gach cineál tionscail agus tráchtála agus gan aon mhaoin phríobháideach in ainm is a bheith ann (mar atá sa tSín etc.)
síneadh amach, nochtadh (do theanga a chur amach); díbirt (cuir amach as an teach iad); lainseáil (bád a chur amach); fógairt (ná cuir amach an scéal sin orm); doirteadh amach (cuir amach an tae); tomhas, freagairt (cuir amach seo dom); aiseag, caitheamh amach
an chuid nó an ceann is measa (díogha na bhfear; díogha gach síne sioc)
an snáth a bhíonn sínte ar a fhad sa seol fíodóra (i gcomórtas leis an snáth a bhíonn trasna, is é sin an t-inneach)
gléas ceoil cruinn atá folamh istigh ann agus é déanta mar a bheadh fráma agus craiceann sínte teann air agus a bhuailtear le bataí; aon ní atá ar dhéanamh druma (druma coscáin; druma ola)
seasamh suas (ó bheith sínte nó suite); teacht as an leaba; teacht aníos (éirí gréine); ardú (gaoth ag éirí); ard (éirí i mbóthar)
achar ama nó spáis nó slí; síneadh (fad a bhaint as scéal); raon (fad m'urchair; fad mo radhairc uaim)
sínte; lag, fann
sínte marbh le laige; gan bhrí gan anam
síneadh (ag feithiú ó thuaidh, síos chun an chladaigh)
slat; banna, fonsa (rotha); stráice, scealp; slat droma, corda droma (sínte ar fhleasc a dhroma); triopall bláthanna
piocadh; síneadh amach (ag gobadh as an mballa); teacht os cionn talún (an féar ag gobadh aníos)
sínte, treascartha, i léig; tite, ar iarraidh (lúb ar lár)
lacáiste; faoiseamh (síne, aimsire)
sínte ar an taobh, claonta, leataobhach; claonta ar thaobh amháin; leathfhásta; ceann de bheirt nó de phéire
síneadh siar; dul chun leapa (dul a luí); dul faoi (luí gréine, gealaí); brú (tá an bhróg ag luí orm); cromadh ar rud nó tabhairt faoi (luigh sé isteach ar an obair, luigh sé leis an ól); leagan (luí na tíre); meáchan (faoi luí na bhfód; chuir sé ina luí air é)
ainmhí fiáin dubh is bán ón tSín atá cineál cosúil le béar
áras campála d'éadach láidir sínte ar chuaillí agus é daingnithe sa talamh le rópaí is le pionnaí
fráma chun rudaí a choinneáil air nó ann (raca féir; raca hataí); gléas ar a mbaintí síneadh as géaga daoine fadó mar phionós orthu; scairbh
cur sna cosa ar luas; (le huisce) imeacht go faíoch; síneadh (rinn ag rith amach san fharraige); scaoileadh (rith an tsnaidhm); ídiú, caitheamh (tá a théarma rite); cur ag rás (capall a rith); cur ar siúl, reáchtáil (gnó, rince, a rith); achtaí, reachtú (rún a rith); déanamh (poitín a rith); críochnú (tá sé rite ina dhochtúir); imeacht gann ar fad i (rite as bia, as airgead); gabháil le, baint le (tá an tréith sin ag rith leis); éirí le (má ritheann liom); ráchairt, éileamh (rith ar earraí); taom (rith tinnis, rití fuachta); scaoilteacht, buinneach (chuir an bia úd rith air); scoth (an chéad rith den phlúr)
síneadh géag, sciathán etc.
bheith ar do chosa nó éirí ar do chosa agus gan a bheith suite ná sínte; stad, stopadh (seas tamall is labhair liom; sheas mo chroí); maireachtáil (má sheasann an aimsir; fad a sheas an t-airgead); cur in aghaidh, cur in éadan, cur suas le (an fód a sheasamh; an fuacht a sheasamh); cosaint (do cheart a sheasamh); íoc as deoch do dhuine; buanfas (tá seasamh san éadach sin); brath (mo sheasamh ort!); stádas (tá seasamh maith aige i measc a dhaoine); tacú le (seasamh le chéile; an fear a sheas liom)
fad nó teannadh a bhaint as rud (sreang a shíneadh); searradh (do ghéaga a shíneadh); luí ar d'fhad (sín siar ansin); luí le nó cois (sínte le mo thaobh); éirí fada (tá an lá ag síneadh); cur amach (sín amach do lámh); leagan; pointeáil (shín sé a mhéar chuige); brú chun cinn (síneadh chun reatha)
a shíneann nó atá sínte; fadálach; fial (lámh shínteach)
gléas sínte, sínteán
síneadh; cur ar an méar fhada; leisceoireacht
rud a sheasann do rud eile (is í an chros siombail na Críostaíochta); sín nó comhartha giorraithe le rud áirithe a léiriú (mar + chun suimithe, ÷ chun roinnte)
leaisteach, furasta síneadh a bhaint as
leathadh ina shraith (móin a shrathnú); síneadh
teacht chomh fada le (nuair a shroich siad port; tá an dá scór sroichte aige); fáil, gnóthú (shroich sé bean mhaith dó féin); síneadh (má shroichimse chomh fada leat); teacht (níl sroicheadh agam air)
tairiscint le feiceáil (taispeáin do chártaí dom); léiriú (taispeáin an bealach dó; misneach a thaispeáint); nochtadh, foilsiú (thaispeáin an taibhse é féin dúinn); tabhairt, síneadh chuig (taispeáin do lámh)
cliathán amháin de rud (taobh bosca, carraige; ó thaobh go taobh an tí); ciumhais, bruach (le taobh na habhann, ar thaobh an bhóthair); páirt, cuid (an taobh istigh, amuigh); cliathán, slios (mo thaobh deas, sínte ar mo thaobh); treo (an taobh theas, taobh na láimhe deise); ceantar (taobh tíre); foireann, dream, cúis (an taobh a chaill an báire); sliocht (lean sé taobh a athar); muinín, iontaoibh (ná tabhair taobh le mionnaí móra)
stoirm threán sna farraigí thart ar an tSín
gan a bheith fliuch nó tais; tíortha, spallta; (le bó) gan bhainne; (le saoirseacht) gan mhoirtéal; (le duine, caint etc.) leamh, gan ghreann; (le bád) aníos ón uisce; (le corp) marbh, sínte
leagan ar lár, cloí; síneadh (duine, crann, a threascairt); cur dá chois; cur dá cois (tír a threascairt); leagan, tuisle (baineadh treascairt as)
gléas ceoil sínte ar a thrasna, barraí caola air, faid éagsúla iontu, agus nótaí difriúla uathu nuair a bhuailtear le dhá chasúr bheaga iad
