Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
faoiseamh
faoiste
faoistin
faoithin
faoitín
faolchú
faomhadh
faon
faonlag
faonoscailt
faopach
fara
faradh
farae
faraor
farasbarr
fardoras
fargán
farra
farradh
farraige
farraigeoireacht
fás
faon aid1 sínte; lag, fann
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
feis nó siamsa faoin aer; tógáil aeir duit féin
féilire, i bhfoirm leabhair de ghnáth, a thugann eolas faoin aimsir agus faoi nithe a tharlaíonn le linn na bliana
faoin aer (amuigh sa pháirc); gan a bheith istigh nó sa bhaile (tá fear an tí amuigh); i bhfad uait (amuigh ag bun na spéire); is faide amach (an balla amuigh); as áit, as alt (tá mo ghualainn amuigh); tagtha amach (tá na bláthanna amuigh); sa domhan (an rud is measa amuigh); gan íoc, le híoc fós (tá fiacha amuigh agam air); críochnaithe (tá an cluiche amuigh); gan oibriú (tá an talamh amuigh bán)
an log faoin lámh mar a dteagmhaíonn sí leis an ngualainn; cúinne (ascaill an ghleanna); góilín mara
fanacht mar a bhfuil, socrú síos (cá bhfuil tú ag baint fút?); ciúnú, ceansú (thug mé iarraidh baint faoi); tochailt faoi (tá an abhainn ag baint faoin mbruach)
(le sláinte) feabhas; méadú (biseach ar theaghlach, ar theacht isteach, ar phraghsanna); ús, fuilleamh (deich faoin gcéad de bhiseach ar airgead sa bhanc)
bóthar beag faoin tuath
cnámh faoin muineál idir cnámh an uchta agus an slinneán, dealrachán
duine a thugann réamhaisnéis faoin aimsir
cur fút i bpuball amuigh faoin aer
ráta faoin gcéad a scríobhtar mar %
cáiréiseach; scrupallach, cúramach faoin rud ceart a dhéanamh
stiall leathair nó éadaigh etc. a chaitear thart faoin gcoim, beilt; ceann de chúig limistéar mhóra an domhain atá rianaithe de réir teochta
bualadh amach faoin aer, aeraíocht; ceannairc (Éirí Amach na Cásca)
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
faoi + a4 = faoina; faoi + an = faoin; faoi + ar = faoinar; faoi + ár2 = faoinár
cré atá thíos faoin ithir, gaíon
aimsir fhuar (amuigh faoin bhfuacht); fuaire, goimh (bain an fuacht as); slaghdán; mífhonn (gan fuacht gan faitíos)
an talamh faoi loch nó faoin bhfarraige, tóin poill (chuaigh an long go grinneall); buncharraig, bunsraith talún (rómhar go grinneall)
taobh amuigh; amuigh faoin aer
achar mór uisce agus talamh timpeall air; géag den mhuir, gaoth; at beag faireogach sa bhléin nó faoin ascaill
spás ar urlár díreach faoin díon chun rudaí a stóráil ann
lá aeraíochta le béile amuigh faoin aer
cúisín faoin gceann sa leaba, adhairt
a bhaineann le cúrsaí an tsaoil seo; imníoch faoin saol seo; galánta; (le béim ar fhocal) (náire, gráin, shaolta)
stráice éadaigh a chaitear thart faoin muineál, faoin gceann nó faoi na guaillí
scríob, sciolladh; stráice (scrabha den chraiceann); sceo, scríobáil (cuir scrabha ime ar an arán); iarracht, ráib (thug sé scrabha faoin obair); cith fearthainne
scrabha, rian, riast (scríob iongan; scríob i dtalamh); iarracht, seal (scríob oibre; den chéad scríob); marc, teorainn (ceann scríbe, i ndeireadh na scríbe); ráig, ruaill (d'aon scríob amháin); drochaimsir, stoirm (tá scríob ar an oíche; amuigh faoin scríob)
cur nó imeacht faoi sheol; fágáil calaidh; cur chun bealaigh (litir a sheoladh chuig duine); stiúradh, treorú (ag seoladh na mbó; cad a sheol anseo é?); rith, imeacht, cúrsa (chuir sé seoladh faoin scéal); ainm nó uimhir tí, sráide, baile etc. a bhfuil cónaí ar dhuine ann (m'áinm is mo sheoladh); cur i láthair an phobail (leabhar a sheoladh)
fear a théadh in aimsir isteach faoin tír ag déanamh an fhómhair; scraiste, suarachán
an t-aer uachtarach; an t-aer díreach os ár gcionn (chaith sé in airde sa spéir é; amuigh faoin spéir); aeraíocht, gile, solas (is breá an spéir atá agaibh anseo)
baile amuigh faoin tuath a bhfuil sráid ann
réileán spóirt faoin aer agus sraitheanna suíochán thart timpeall air
muintir uile aon tíre faoin rialtas céanna; críoch nó cuid de thír atá nasctha le cinn eile faoi aon rialtas amháin (mar shampla, Stáit Aontaithe Mheiriceá); an rialtas (agus a chuid feidhmeannach); dínit, stáidiúlacht
caochán, ainmhí beag a bhfuil fionnadh bog air agus a chónaíonn i bpoll faoin talamh
tine mhór amuigh faoin aer
an t-urlár thart faoin tine; teallach; baile duine (do thinteán féin)
réabadh nó rútáil faoin talamh
gléas ceoil ceithre shreang a fháisctear isteach faoin smig agus a sheinntear le bogha
