Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
súchán
súdaire
súgach
súgán
súgradh
suí
súiche
súil
súilaibí
súilaithne
súilfhéachaint
súilín
súilíocht
súil-leata
súil-lia
suim
súimín
suimint
suimiú
suimiúil
suíochán
suíomh
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
cuartaíocht nó suí go déanach san oíche
duine suite daingean
léibheann in airde ar éadan tí le suí amuigh air; urlár suíochán in airde staighre i bpictiúrlann nó in amharclann
an taca ar a suíonn nó a luascann luamhán
suite nó bunaithe go daingean, stóinsithe
fágáil ina luí nó ina shuí nó ina sheasamh ar (cuir ar an mbord é; chuir sé ar mo chosa mé); seoladh ar aghaidh chun (duine a chur ar turas); ionad a thabhairt ar (cuireadh ar an bhfoireann é); tabhairt ar staid áirithe (ná cuir ar meisce iad; cuir na héadaí ar triomú); bualadh ar (cuir clár air; chuir mé stampa ar an litir; cuir ort do chuid éadaigh); tabhairt i bhfeidhm (ord a chur ar rudaí); bheith ina chúis le (chuir sé an slaghdán orm; ná cuir fearg orthu); leagan ar (cuireadh cáin orainn); cuir i leith (ná cuir an locht ormsa); cur chuig (cuir ceist air); brú ar (chuir siad troid orainn); ligean amach ar (chuir sé béic orm); tathant ar (chuir sí an bia air le spúnóg); a leagan ina gheall ar (airgead a chur ar chapall); aistriú go (cuir Béarla air); goilleadh ar (tá a chroí ag cur air)
fiúntach; seasmhach, buan; deimhin, dearfa; suite daingean, dochorraithe; deiliúsach
suí fionraí, oirchill, luíochán
seasamh suas (ó bheith sínte nó suite); teacht as an leaba; teacht aníos (éirí gréine); ardú (gaoth ag éirí); ard (éirí i mbóthar)
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
bun, bonn; bunphrionsabal (foras feasa); staidéar, socracht, cónaí (níor tháinig suí ná foras air); fondúireacht, institiúid
chun, a fhad le (dul go Corcaigh, suí go maidin, go glúine san uisce, go deo)
duine a shuí go foirmiúil in oifig thábhachtach
luí (luíochán a bheith agat le hól); suí faire nó fionraí
clár fada a bhfuil taca faoina lár agus a dtig le beirt pháistí suí ar gach ceann de agus a bheith síos suas leis ar a seal
seomra suí
léim de gheit, bíogadh (phreab sé ina shuí); bualadh (phreab mo chroí le háthas)
seomra mór poiblí; seomra bia nó suí do phaisinéirí i long
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear mar ainmní i ndiaidh an bhriathair (dhíol sé a theach; tá sé déanta; bhí sé ag báisteach; tá sé chomh maith againn suí)
bheith ar do chosa nó éirí ar do chosa agus gan a bheith suite ná sínte; stad, stopadh (seas tamall is labhair liom; sheas mo chroí); maireachtáil (má sheasann an aimsir; fad a sheas an t-airgead); cur in aghaidh, cur in éadan, cur suas le (an fód a sheasamh; an fuacht a sheasamh); cosaint (do cheart a sheasamh); íoc as deoch do dhuine; buanfas (tá seasamh san éadach sin); brath (mo sheasamh ort!); stádas (tá seasamh maith aige i measc a dhaoine); tacú le (seasamh le chéile; an fear a sheas liom)
ardán do dhaoine le suí nó le seasamh ann ag faire ar chluichí spóirt; ball troscáin le rudaí a chur ann nó a chrochadh air, nó a thaispeáint air
suí nó téarma suite (cúirte, dála etc.) chun gnó a dhéanamh nó cúrsaí a phlé; cruinniú sóisialta nó siamsa (seisiún cainte, ceoil)
go dtí an aird thiar (siar go Gaillimh); i leith an chúil (druid siar ón tine; lig sé siar a chluasa; chuaigh sé siar ar a fhocal); i leith an droma (luí, suí, siar); isteach, síos (ól siar é, níos faide siar sa pholl); go dtí am níos luaithe (clog a chur siar; i bhfad siar); iargúlta (baile i bhfad siar); ar athlá (cuireadh siar an cruinniú); gearr (tá na ba siar sa bhainne)
go dtí áit nó céim níos airde (dul suas ar stáitse; suas an staighre, an sliabh); ar leibhéal níos airde (dhá urlár suas); ardaithe, éirithe (tá na costais suas); in airde (seas, éirigh, suigh suas; tá an ghealach suas); ar bun, cearr (tá rud éigin suas); beo (an t-aos óg atá suas anois); go hiomlán (glan suas an teach)
bualadh fút ar shuíochán nó ar an talamh; bheith i seisiún (suí ar choiste; tá an chúirt ina suí); socrú síos (suí ar thalamh duine); éirí (an bhfuil sé ina shuí fós?); fanacht suas (suí le duine tinn); ligean ar cíos (talamh a shuí le duine); suíomh, socrú, bunú (shuigh sé campa ann; shuigh sé cíos orthu); áitiú (shuigh sé go daingean orm é); áit, loc (faire, suí seilge; suí rí); cathaoir, oifig (suí easpaig, an Suí Naofa)
ball troscáin le suí air; seisiún, suí (b'fhada an suíochán é); suíomh, staidéar (bainne a chur i gcíléar ar suíochán)
ina s(h)uí; in áit nó in ionad (suite ar thaobh cnoic); cinnte, dearfa; (le duine) íseal téagartha
mallaithe; cinnte, suite (de rud) leagtha amach ar, (tá sé tiomanta é a dhéanamh)
toghadh le vótáil ar ionadaithe poiblí chun suí i bparlaimint, ar chomhairle chontae etc.
cineál de shínteán ag é cumhdaithe le suíochán bog chun suí nó luí air
seomra mór suí (go mór mór i dteach ósta)
áit uaigneach; cian, cumha; faitíos (áit a chuirfeadh uaigneas ort); príobháid (suigh anseo ar an uaigneas liom)
