TORTHAÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
aice1 bain4 gaireacht, cóngar ► in aice (le) in éineacht le, taobh le, cóngarach do
aice2 bain4 poll portáin nó gliomaigh
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an ceantar thart nó in aice láimhe; muintearas, comharsanúlacht
áit do chór in eaglais in aice na haltóra
(in abairt) i gcomhluadar, in éineacht nó in aice (le)
in aice, i ngaireacht (i bhfogas duit, i bhfogas míle dó)
éan beag donn is liath a bhíonn in aice le tithe; ainm ar shaghsanna eile éan beag
nach bhfeiceann go soiléir ach rudaí atá in aice láimhe
cois, in aice (a dhroim le balla; druid anall liom); buailte ar (dá mbeadh ceirín leis; bhí srian lena theanga); i dtreo (bhí a aghaidh linn, ina luí le gréin; tá súil aige léi); ar feadh (thit sé le haill; thart le bun na gcnoc, ag imeacht le sruth); in éineacht (bhí mé ar scoil leo; ná caith an hata sin leis); i bhfabhar (bhí an t-ádh leis; ar mhaithe liomsa); in aghaidh, chuig (ná bí liom; chuir sé an gadhar leo); ar feadh tréimhse áirithe (le trí lá anois; tá sé anseo le fada); i gcomparáid (chomh buí le hór; i gcomórtas le Seán); de chuid (ní liomsa é; cara liom é sin); ag, i seilbh (an bhfuil do chóta leat?; bhí siúl géar linn); ar aghaidh (abair leat; d'imigh sé leis; isteach libh); le cabhair (daoradh le feall é; léirigh le sampla é); ag leanúint (tá costas, deifir, leis); de thoradh (ar crith le heagla, plódaithe le daoine; tá an donas air le bréaga); chun (le greann a dúirt sé é); i dtuairim (ní dóigh liom é; is beag leis é); chun, le haghaidh (tá siad le pósadh, cad a bhí le rá agam; tá obair le déanamh) le + a4 = lena; le + ar3 = lenar; le + ár2 = lenár
orgán bog sa chorp in aice an ghoile
both bhéaloscailte a bhfuil scáth ón aimsir ann; fráma éadrom a thig le duine a chur suas in aice leis mar scáth ón ngaoth
ag tagairt do rud nó do dhuine in aice láimhe, i radharc etc. (inis seo dom; seo do dheoch; ina dhiaidh seo; é seo, an rud seo); ag tagairt don am láithreach (idir seo agus Nollaig); anois, anseo (seo duit é; seo leat; seo chugainn é)