Suiteáil an aip »
Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
amparán
ampla
amscaí
amú
amuigh
an
an-
anabaí
anacair
anacal
anachain
anacrach
anaemacht
anagal
anagram
anáil
anailís
anairí
anairt
anaiste
anaiteas
anaithnid
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an spiorad nó an chuid inmheánach den duine a chreidtear a mhaireann tar éis a bháis; beatha (thit an t-anam as); brí, fuinneamh (cuir anam ionat féin)
duine nó ainmhí a bhfuil cuma an bháis air
rud a imeacht uait nó a bheith ar iarraidh (radharc, airgead, a chailleadh); gan a fháil (chaill mé an tAifreann); titim ar gcúl (cailleann an clog sin nóiméad sa lá); teip i gcluiche nó i gcomórtas; bás a fháil (ó cailleadh m'athair)
cuma, foirm, cruth (i gcló duine; tá cló an bháis air); clóbhualadh
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
bail dhona le breoiteacht (i gcróilí an bháis)
ealaín, go háirithe ealaín na filíochta; dréacht i bhfilíocht seachas i bprós ina léiríonn duine a smaointe agus a shamhlaíocht (i línte tomhaiste de ghnáth agus rím iontu); cinniúint (bhí an bás i ndán dó)
nádúrtha, dúchasach (ba dhual athar dó a bheith deas); oiriúnach (an áit is dual duit); i ndán nó beartaithe (do dhuine) (is dual dúinn uile an bás)
sealbhú, aimsiú (faigh do chóta agus bí liom); gnóthú (gheobhaidh sé an lámh uachtair ort); soláthar (fuair mé an dochtúir dó); dul trí, fulaingt (má fhaighim scanradh; fuair sí bás; náire a fháil); teacht ar (fuair sí airgead caillte); éirí (bhí an oíche ag fáil dorcha); teacht ar fhios nó ar eolas (fuair mé amach nach é a rinne é); bheith ábalta (ní bhfaighinn a leithéid a rá leat); soláthar, sroicheadh (níl fáil ar a leithéid; níl sé ar fáil, le fáil, go héasca)
eolas, léann (duine a bhfuil foghlaim air); fios ruda nó fios conas rud a dhéanamh a fháil (ag foghlaim léitheoireachta, snámha); múineadh (rud a fhoghlaim do dhuine); dul trí rud (ag foghlaim an bháis)
scamall; gruaim; buile, spreang (néal feirge); codladh beag (thit néal orm); támhnéal (tá néal an bháis air)
go dtí (go nuige seo); go dtaga (go nuige a bhás); fiú (go nuige an t-ainmhí féin)
duine a dtiteann oidhreacht air le bás an úinéara, comharba
an ola a chuireann sagart ar dhuine i mbéal báis
breithiúnas a leagtar ar dhuine mar gheall ar olc nó ar choir éigin (pionós báis); crá croí (is mór an pionós é)
caill, cúis bhróin (is mór an phúir a bhás)
oibriú (feirm, glasraí; a shaothrú); forbairt (ag saothrú ealaíon); tuilleamh (ag saothrú airgid, do bheatha); ionramháil, láimhseáil (saothraigh isteach an bád); foghlaim (ag saothrú an bháis); pá, tuarastal (tá saothrú maith aige)
i seilbh agat; seilbh a fháil ar; lonnú, fréamhú (tá an bás ag sealbhú ann)
ráiteas scríofa nó clóite faoi fhírinne ruda (teastas pósta, teastas breithe, teastas báis); teistiméireacht, deimhniú (faoi scrúdú a bheith faighte ag duine); tuairisc, cuntas (sin an teastas a fuair mé air)
i ndiaidh uimhreacha; tréimhse seasca nóiméad (uair an chloig); am (den lá, den bhliain); spriocam (ar uair ár mbáis); linn (baois na huaire); ócáid, babhta (uair sa bhliain, uair éigin; an uair sin); aimsir, uain; oiread (dhá uair chomh fada leis)
