Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
bréitse
breo
breochloch
breoite
breoiteachán
breoiteacht
breosla
brí
briathar
briathrach
briathraíocht
bríbhéir
bríce
bríceadóir
bricfeasta
brícín
bricliath
brídeach
brilléis
briocht
briogadán
briogadh
briogáid
brí bain4 neart, fuinneamh (brí na hóige; cuirfidh an bia brí ionat; in ísle brí); ciall (brí focail); éifeacht (argóint ar bheagán brí) ► dá bhrí sin mar gheall air sin, dá thoradh sin ► de bhrí go ar an ábhar go
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ábhar siúinéireachta, tine, etc., a fhaightear as crainn; substaint, brí
an spiorad nó an chuid inmheánach den duine a chreidtear a mhaireann tar éis a bháis; beatha (thit an t-anam as); brí, fuinneamh (cuir anam ionat féin)
fann, lag, gan bhrí
brí nua; brí eile chomh maith leis an ngnáthbhrí
i do bheatha, ar an saol; a bhfuil brí nó teas nó cumhacht ann (sreang bheo, aibhleog bheo, bolcán beo); beoga
at, bolgadh; an iomarca airgid ag imeacht i gcomórtas lena bhfuil d'earraí á dtáirgeadh agus dá bhrí sin ardú rómhór a theacht ar thuarastail agus ar phraghsanna
canadh; aon chóiriú fuaimeanna a bhfuil binneas ann; amhrán, dán; brí, fuinneamh (tá sé lán de cheol)
(t céill in abairtí áirithe) meabhair, réasún, tuiscint don mhaith is don olc (ná caill do chiall); gnáthstaid aigne (ar meisce nó ar a chiall); tuiscint cheart (ó tháinig ciall dó); éirim (ciall do ghreann, don léann); brí (sa chiall atá leis an bhfocal); cúis, réasún (cad is ciall leis sin?)
ciall nó brí áirithe a bheith le rud; léiriú, míniú (ní hé sin a chiallaíonn an focal)
ainm uatha agus brí iolra leis
(le focal, sliocht etc.) a dtagann roimhe agus ina dhiaidh agus a thugann brí do
a bhféadfadh dhá bhrí a bheith leis; gan a bheith soiléir i mbrí
mír a chuirtear roimh fhocal chun contrárthacht bhrí an fhocail sin a léiriú (dí-adhlacadh, díchuimhne)
easpa brí nó fuinnimh; laige; easpa éifeachta
cómhaith (níl a diongbháil de bhean le fáil); fiúntas, maitheas (brí agus diongbháil na hargóinte); seasmhacht; deimhniú, daingniú (fuair sé diongbháil ann)
ísle brí, beaguchtach
gruaim, ísle brí; brón, trioblóid; anró, cruatan
easpa dóchais, ísle brí
lán de bhrí agus d'anam; lán d'éirim
neart, brí, fuinneamh
duine nó ainmhí mall righin; duine cúlánta gan éifeacht; créatúr lag gan bhrí, iarlais
sínte marbh le laige; gan bhrí gan anam
ciall nó brí mheafarach; fáthscéal
fabhal, finscéal, scéal a bhfuil brí eile ceilte ann
neart, brí, spreacadh; luas, siúl
brí, fuinneamh, spreacadh (níl aon ghus ann); teaspach, mórchúis (an gus a bhaint as duine)
gan a bheith ard (cnoc, teach, íseal); íochtarach (tír íseal, íseal san uisce, íseal i gcéim); suarach, gránna (gníomh íseal); lag (glór íseal); ar easpa brí (tá sé go híseal anocht)
ísle brí, domheanma
míniú iomlán; brí nó ciall ruda a mhíniú
gluaiseacht, gníomh; brí, anam
cumas gluaiste nó corraí, aclaíocht; brí, fuinneamh (tá lúth na gcos leis)
gan a bheith beo, imithe den saol; gan bheocht gan bhrí (tá an intinn marbh ann); ina stad (uisce marbh); gan úsáid (airgead marbh); gan ghéire (pian mharbh); lag, balbh (fuaim mharbh)
duine marbh; duine gan bhrí
gan bheocht, gan bhrí; meirbh
gan bhrí, marbhánta; gan aer, brothallach
laige, ísle brí
a dhéanamh mín; brí ruda a thabhairt; rud a dhéanamh soiléir
gan bhrí, gan feidhm, gan mhaith
plab (titim de phleist in uisce); duine nó rud liobarnach, silteach, gan bhrí
léim, geit; brí, anam (i ndeireadh na preibe; ag cur preab san ól); fód, scaob, misneach (fear a bhfuil preab ann)
aon rud atá fada caol lag marbh gan bhrí
siolla a chuirtear ag tús focail lena bhrí a athrú (Nuair a chuirtear mí- roimh ceart athraíonn a bhrí go dtí a mhalairt)
conair, cúrsa, cosán (rian na gréine, rian srutha); marc, lorg (rian coise, cairte); brí, fuinneamh (gan lúth gan rian); dada cearr (níl rian air)
ligthe lúfar, lán de bhrí
scíth; ísle brí, brón
tuirse, ísle brí; sos, suaimhneas (lig do scíth)
scríobh gan dealramh; marcanna gan bhrí (mar a dhéanfadh páiste óg nach bhfuil léamh ná scríobh fós aige)
fuinneamh, brí, anam
beochan; brí, anam (chuir an braon spionnadh ann)
brí, fuinneamh, éifeacht; neart agus spiorad
