TORTHAÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
íseal1 fir1 duine nó áit íseal (íseal is uasal; ar na hísle)
íseal2 aid1 gan a bheith ard (cnoc, teach, íseal); íochtarach (tír íseal, íseal san uisce, íseal i gcéim); suarach, gránna (gníomh íseal); lag (glór íseal); ar easpa brí (tá sé go híseal anocht)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ón áit thíos; ó íochtar tíre; ó áit íseal sa saol; tagtha ar barr talún (tá an geamhar aníos)
cosc nó moill ar dhéanamh ruda; balla íseal i dtaobh teallaigh; bacainn
gan éisteacht, nó gan mórán éisteachta; (le fuaim) maolaithe, íseal (toirneach bhodhar); gan mhothú (bhí mo mhéara bodhar le fuacht)
neart, fuinneamh (brí na hóige; cuirfidh an bia brí ionat; in ísle brí); ciall (brí focail); éifeacht (argóint ar bheagán brí)
an pháirt is ísle de rud (ó bhun go barr); stumpa (bun coinnle); deireadh (bun cúrsa); foinse (bun scéil); aird (bun na gaoithe); lorg (bun ruda a chur); caipiteal nó suim le a bheith ag cur leis (bun agus biseach airgid)
caint ghearánach os íseal, banrán
fás beag íseal glas gan bhláth a thagann ina phaistí in áiteanna taise
coiscéim; ardú (céim suas); ísliú (céim síos); ardú amháin i staighre nó i ndréimire; aonad tomhais (céim teochta, fiche céim celsius, uillinn tríocha céim); seasamh nó stádas saoil (céim chreidiúna, íseal i gcéim); gradam ollscoile (céim B.A.); cruatan (céim chrua)
moll ard talún ach é níos ísle ná sliabh
caint os íseal leis an anáil agus na beola gan an guth a úsáid
crann íseal a thugann cnónna
pearsa eaglaise atá níos ísle i gcéim ná sagart
glór íseal, geoin, monabhar, crónán; cantaireacht, port; an raon gutha is ísle nó an fear a chanann ann
cairt íseal le haghaidh ualaí troma
gnúsacht, cnáimhseáil; crónán, canadh go híseal
gruaim, ísle brí; brón, trioblóid; anró, cruatan
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
istigh nó thíos faoi (fobhríste); de chéim nó de ghrád níos ísle (fochoiste); de thábhacht níos lú (fobhrí); corr- , ócáideach (fodhuine, forud, folá)
airgead a íocann rialtas chun cabhrú le tionscal nó le seirbhís toisc an chabhair sin a bheith ar mhaithe leis an bpobal mór (ar nós airgead a íoctar chun praghas bia a choinneáil íseal)
íseal i dteocht, gan a bheith te; leamh, gan dúthracht (b'fhuar an fháilte í); neamhthairbheach (tá fuar agat a bheith ag caint); marbh (nuair a bheidh mé fuar); gan a bheith bruite (feoil, ubh, fhuar)
torann íseal leanúnach; glór caointeach
talamh íseal idir dhá dhroim tíre nó idir dhá chnoc; log (gleann i ndroim duine, gleann i ndíon tí)
deora súl a shileadh, caoineadh os íseal
duine uiríseal; duine i bpost íseal
íseal, den chuid is lú (íoschúirt, íosluach)
an aicme daoine is ísle céim sa phobal
duine nó créatúr lag; laige; ísle (lag trá)
oifigeach airm direach níos ísle i gcéim ná captaen
áit íseal, poll, clais; duibheagán (i log na hoíche)
gan ghruaig (fear maol); gan fás (paiste maol); gan chumhdach, gan chosaint (cuireata maol); gan adharca (bó mhaol); bearrtha (imill mhaola); gan díon (teach maol); gan faobhar (scian mhaol); leacaithe (áirse mhaol); íseal (torann maol); gan géire intinne (is maol atá do cheann ort); déanach (maol sa lá); (mar fhocal treisithe) (bhí sé maol tarnocht)
oifigeach airm is ísle céim ná leifteanantghinearál
oifigeach ar long thráchtála is ísle céim ná captaen
an aicme idir uasal agus íseal
glór íseal leanúnach (monabhar cainte, monabhar gaoithe; monabhar na dtonn)
duine i seirbhís an airm; fear nó bean airm den chéim is ísle, saighdiúir singil; duine dána cróga
oileán íseal creagach; scairbh
tuirse, ísle brí; sos, suaimhneas (lig do scíth)
toir nó crainn ísle ag fás i measc crann
fás beag íseal glas agus cluasa air (trí cinn de ghnáth) atá roinnte ina dtrí chuid (suaitheantas de chuid na hÉireann)