Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
cneasta
cneasú
cniog
cniogadh
cníopaire
cniotáil
cnó
cnoc
cnocán
cnoga
cnota
cnuaisciúin
cnuasach
cnuasainm
cnuasaitheach
cnuasaitheoir
cnuchaire
cnuchairt
cnúdán
cóbalt
cobhsaí
cobra
coc
cnoc fir1 moll ard talún ach é níos ísle ná sliabh ► cnocach aid1
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
tógáil in airde (ardú ón talamh); cur suas nó chun cinn (ardú céime); dul suas (cnoc a ardú); tógáil (rud a ardú leat)
gob, pointe (barr méire, barr pinn); an pointe is airde, mullach (barr crainn, barr cnoic); an pháirt uachtarach (barr tí, barr leathanaigh); uachtar (ar bharr talún, ar bharr an uisce); rud a fhásann ar bharr talún (barr coirce, barr prátaí); toradh (de bharr mo shaothair); breis (barr ar mhíle); bua (barr a bhreith ar dhuine); deireadh (tá mé i mbarr mo chéille acu)
barr géar cnoic nó sléibhe; balla cinn tí a bhfuil barr triantánach air; aill; cúinne; ciumhais, imeall; tosach sciorta
uirlis fhiaclach le gruaig etc. a réiteach; barr (cíor coiligh, cíor cnoic); sraith, cnuasach (cíor fiacla, cíor mheala)
cíor bheag; cíor ar cheann éin, cuircín; mullach cnoic, toinne etc.
cnoc beag; carn, cúil (cnocán airgid)
gleann idir dhá chnoc, ailt
= de + a4 (le hainmfhocal teibí) (dá airde an cnoc; dá fheabhas iad)
talamh íseal idir dhá dhroim tíre nó idir dhá chnoc; log (gleann i ndroim duine, gleann i ndíon tí)
leiceann; ciumhais, imeall; mullach (cnoic)
an pháirt den chorp idir an muineál agus an lámh; aon ní cosúil leis sin (gualainn cnoic, gualainn báid)
briathar aitheantais nó aicmithe (is é féin atá ann; ní hé Brian é; dá mba mise thú; ní hionann iad; ní gorm atá sé; an cnoc is airde is é is fuaire; ní liomsa é; is amárach a thiocfaidh sé; ní go réidh a scar sé leis; ó d'imigh tú is ea a tharlaigh sé; ní den dream sin mé; an gloine é? is ea)
gan a bheith ard (cnoc, teach, íseal); íochtarach (tír íseal, íseal san uisce, íseal i gcéim); suarach, gránna (gníomh íseal); lag (glór íseal); ar easpa brí (tá sé go híseal anocht)
binse nó dreapa cloiche; lantán féarmhar (ar thaobh cnoic)
paiste deas leibhéalta; paiste féarmhar (ar thaobh cnoic)
cois, in aice (a dhroim le balla; druid anall liom); buailte ar (dá mbeadh ceirín leis; bhí srian lena theanga); i dtreo (bhí a aghaidh linn, ina luí le gréin; tá súil aige léi); ar feadh (thit sé le haill; thart le bun na gcnoc, ag imeacht le sruth); in éineacht (bhí mé ar scoil leo; ná caith an hata sin leis); i bhfabhar (bhí an t-ádh leis; ar mhaithe liomsa); in aghaidh, chuig (ná bí liom; chuir sé an gadhar leo); ar feadh tréimhse áirithe (le trí lá anois; tá sé anseo le fada); i gcomparáid (chomh buí le hór; i gcomórtas le Seán); de chuid (ní liomsa é; cara liom é sin); ag, i seilbh (an bhfuil do chóta leat?; bhí siúl géar linn); ar aghaidh (abair leat; d'imigh sé leis; isteach libh); le cabhair (daoradh le feall é; léirigh le sampla é); ag leanúint (tá costas, deifir, leis); de thoradh (ar crith le heagla, plódaithe le daoine; tá an donas air le bréaga); chun (le greann a dúirt sé é); i dtuairim (ní dóigh liom é; is beag leis é); chun, le haghaidh (tá siad le pósadh, cad a bhí le rá agam; tá obair le déanamh) le + a4 = lena; le + ar3 = lenar; le + ár2 = lenár
taobh den aghaidh; taobh cnoic
taobh amháin den aghaidh, leaca, pluc; slios (cnoic)
líne chlúimh ar éadan duine os cionn na súile; éadan duine; éadan cnoic suas go barr, slios
barr, buaic (mullach cnoic, mullach an chinn); áit ard; maoil (ar ualach)
an saol máguaird seachas mar atá déanta ag an duine (ar nós plandaí, ainmhithe, aibhneacha, cnoic etc.); buntréithe duine (an nádúr daonna) nó ruda (tá nádúr gainimh sa talamh sin); bá, cineáltas (lán de nádúr); an domhan saolta (dlíthe an nádúir; os cionn nádúir)
cnoc ard; maidhm (sléibhte mara); talamh bocht, riasc, corrach
ina s(h)uí; in áit nó in ionad (suite ar thaobh cnoic); cinnte, dearfa; (le duine) íseal téagartha
poll fada faoi thalamh agus é gearrtha faoi chnoc nó faoi uisce
cnoc; mullóg
brollach; an chuid tosaigh, uachtarach (ucht cnoic, ucht loinge); lán uchta (ucht cainte a chur díot); aghaidh (ucht a thabhairt ar rud a dhéanamh)
ualach uchta; mala ghearr cnoic
