SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
(le cneá) bheith ag déanamh ábhair
lasadh arís; séideadh, adhaint (ar chneá)
píosa éadaigh a chastar thart ar ghortú nó ar chneá
preabarnach mar a bheadh ar chneá
cneá leata nó spota aicídeach ar dhuine nó ar ainmhí nó ar phlanda; cantal, crostacht
meall bog aráin, síol rois etc., déanta le huisce fiuchta agus leata ar mhuislín le cur ar neascóid nó ar chneá
craiceann a theacht ar chneá, leigheas
ar dhath na fola; (le tine) ar lasadh; (le cneá) oscailte; (le talamh) treafa nó iompaithe; fuilteach (bhí sé ina chogadh dearg); amach is amach (bhí an t-ádh dearg air)
comhla ar insí ar féidir í a oscailt agus a dhúnadh i dteach nó i seomra nó i gcupard; an oscailt ina bhfuil an chomhla; (sheas sé sa doras); oscailt, mar a bheadh ar chneá
fearg a bheith ort le duine; droch-chuma a bheith ar spéir, aimsir etc.; dearg, greadta (mar a bheadh cneá)
crústa tirim a thagann ar chneá agus í ag cneasú; gríos, tochas
solas nó tine a theacht nó a chur ar rud (lampa, tine a lasadh; ní lasfaidh an gual); múscailt (lasadh feirge); éirí feargach (cneá ag lasadh); deargadh (las sé suas san aghaidh)
mírún, mioscais, droch-chroí; (le cneá, créacht) díth nó dochar (a bheadh ina thrúig bháis)
tinneas, breoiteacht; cneá oscailte atá mall ag cneasú, nó an braon a thagann aisti
meascán d'uisce, gaineamh agus aol a chuirtear ar bhallaí, áit a gcruann sé agus a gcuireann sé bailchríoch mhín orthu; ungadh leighis le cur ar an gcneas; téip ghreamaitheach leighis ar chneá nó ar ghortú; duine bog baoth
galar tromchúiseach (glas fiacla) a chuireann glas ar mhatáin an ghéill, agus a thagann de bharr frídín a theacht isteach sa sruth fola trí chneá
ionsaí; boirbeáil (ag tolgadh stoirme; cneá ag tolgadh); tógáil (tholg sé slaghdán as)