Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
liathán
liathreo
liathróid
liathuisce
libhré
líbín
licéar
ligean
ligthe
lile
limistéar
lindéar
líne
línéadach
líneáil
línéar
lingeadh
lingeán
líníocht
líniú
linn
linseáil
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
(á, lig dom!)
chomh maith le, mar aon le (mise agus tusa, a dó agus a trí, shuigh sé agus lig a scíth, ná mol agus ná cáin)
ó áit nó ionad (bain as do phóca é, léigh mé as leabhar é, lig as an rang é, d'íoc sí as a tuarastal é, as measc na ndaoine, as gach aird); ó ábhar nó meán nó staid nó foinse (déanta as adhmad, nite as uisce, rinne sí as a stuaim féin é; baisteadh as a athair é); ó raon (as amharc, as éisteacht); i ndíth (as obair, as seilbh, tá sé as a mheabhair); de bharr (labhairt as fearg); dealú (a haon as a dó)
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?)
leacht a ligean amach as árthach nó a ligean isteach in árthach eile; sileadh (ag doirteadh deor, fearthainne); ligean do leacht sceitheadh nó titim; caitheamh (dhoirt sé a neart)
íonú a dhéanamh ar leacht trí ghal a dhéanamh ar dtús de le teas agus ansin an ghal a fhuarú chun leacht a dhéanamh ar ais di (is mar sin a dhéantar fuisce agus poitín); ligean do leacht titim ina bhraonta
imeacht ó áit nó ó rud; ligean do rud fanacht, nó é a chur, mar a bhfuil sé (doras a fhágáil dúnta; fuílleach a fhágáil); titim siar, teip (fágadh sa rás é); cur nó gan a chur san áireamh (fágann sin gur fíor é); laige, locht (tá fágáil éigin ann); geasa (d'fhág sé na fágálacha sin orainn)
(sa ghramadach) den mhodh a ghuíonn beannacht, mallacht etc., ar aon dul i bhfoirm leis an bhfoshuiteach (go dtaga do ríocht; nár lige Dia sin, mar shampla)
ceadú, lamháil (lig dó é a dhéanamh); scaoileadh saor (lig abhaile mé); scaoileadh amach (fuil a ligean); cur ar cíos (teach a ligean); brú nó séideadh amach (anáil a ligean; fead, osna, a ligean); scóip, saoirse, cead corraí (ligean i dtéad, i roth); tógáil, glacadh (do scíth a ligean)
an ciorcal beag dorcha i lár na súile a ligeann isteach an solas le radharc a thabhairt duit
tuirse, ísle brí; sos, suaimhneas (lig do scíth)
ciúnú, lagú anuas (nuair a shocraigh an stoirm); suaimhniú (ag socrú chun suain); luí, lonnú (shocraigh sé síos anseo; lig don bhia socrú ar do ghoile); deasú, a dhéanamh socair (socraigh cosa an bhoird); réiteach, cinneadh (teacht ar shocrú; lá a shocrú); críochnú (shocraigh an buille sin é); deisiú; plean, seift (socruithe sochraide)
buaic, bior, pointe; gruaig ar mhullach an chinn; maig, leathcheann (chuir sé stuaic air féin ag éisteacht); cuma chrosta; racht feirge (lig dó nó cuirfidh tú stuaic air)
uachtú; ordú (mar a thiomnaigh Dia dúinn); cur faoi choimirce (tiomnaím m'anam do Dhia); lua, ainmniú (séipéal a thiomnú; leabhar a thiomnú do dhuine); ligean ar iontaoibh
ar son, thar ceann (as ucht Dé leat agus lig dom)
