Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
uasphointe
uasta
uath-
uatha
uathlathaí
uathoibríoch
uathúil
ubh
ubhach
ubhagán
ucailéile
úcaire
ucht
uchtach
uchtán
uchtbhalla
uchtleanbh
uchtú
uchtúil
úd
udalán
údar
údarach
ubh bain2 an rud a bheireann éan nó feithid agus blaosc thanaí air (Is ann a mhaireann an rud óg go dtí go dtugann an mháthair gor dó)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ubh gan bhlaosc; duine nó rud bog; talamh bog
tabhairt nó teacht ar an saol (rugadh leanbh di; lá breithe) tabhairt mar thoradh (ubh a bhreith); iompar chun siúil (beir leat é sin); greim a fháil ar, teacht suas le (beir greim air, ní bhéarfaidh sé anois orainn); buachan (rug sé an chraobh leis); dul (beir leat abhaile); druidim le (ag breith suas ar a trí)
buillí a thabhairt do dhuine nó do rud; an gráinne a bhaint de thuí le hinneall buailte; uibheacha no uachtar a ghreadadh go dtagann cúr orthu; preabadh go rialta (croí ag bualadh); múnlú (airgead a bhualadh); seinm (port a bhualadh); leagan (buaileadh breoite é); sroicheadh ar do chúrsa (gur bhuail siad cuan; buail isteach chugainn); troid (bhí bualadh mór ann); bua a fháil (bhuaileamar sa chluiche iad)
croí buí uibhe
hata bog gan duilleog ach a bhfuil bos nó píce air; barr, buaic (caipín uibhe, caipín toinne)
an uimhir 100 nó cúig fichid; aois (an fichiú céad); 120 (céad éisc, ubh etc.); an t-ochtú cuid d'acra (céad talún); 112 pt
rud maith mór dá chineál; rud mór garbh (cnapán cloiche, práta, uibhe)
an t-aon bheach bhaineann a bheireann uibheacha i gcoirceog
éan a deir cú-cú agus a bheireann ubh i nead éin eile
bainne agus uibheacha agus siúcra bruite le chéile mar mhilseog etc.
ál; uibheacha goir
uibheacha éisc
teacht chun cinn, forbairt, fás (éan ag fabhrú san ubh)
úr, nua; gan truailliú (aer, uibheacha friseáilte); bríomhar, anamúil
íseal i dteocht, gan a bheith te; leamh, gan dúthracht (b'fhuar an fháilte í); neamhthairbheach (tá fuar agat a bheith ag caint); marbh (nuair a bheidh mé fuar); gan a bheith bruite (feoil, ubh, fhuar)
an bia bán in ubh; an pháirt gheal de mhogall súile
saolú; péacadh, fás (geamhar ag giniúint); déanamh clainne; táirgeadh (gineann fearg fíoch); tús gine (giniúint in ubh)
teas a thugann an t-éan do na huibheacha leis na héin óga a thabhairt amach; othras, teas lasánta (gor i gcneá)
téamh (do ghoradh a dhéanamh); gor a thabhairt (uibheacha a ghoradh); deargadh i dtine (iarann a ghoradh)
déileálaí i soláthairtí tí, earraí ar nós tae, siúcra, im, uibheacha, púdair ghlantóireachta etc.
cruimh nó feithid tar éis di an ubh a fhágáil agus í fós gan a bheith fásta (larbha féileacáin)
anlann déanta as buíocáin uibheacha agus ola agus fínéagar etc., le haghaidh sailéid nó feola nó éisc
lár rotha as a dtagann na spócaí agus a bhfuil an t-aiseal sáite ann; fearsaid, seafta (mol muilinn); barr cruinn (mol uibhe); an ceann thuaidh nó theas d'ais rothlaithe an domhain (an Mol Thuaidh, an Mol Theas)
ciaróg mhór dhubh a eitlíonn thart ar aoileach, áit a síolraíonn a cuid uibheacha
ceann d'an-chuid substaintí atá le fáil i mbainne, uibheacha, feoil etc., agus atá riachtanach don duine is don ainmhí maidir le fás agus sláinte de
abairt nó caint atá deacair a rá (mar - d'ith damh dubh ubh amh ar neamh)
meascán de ghlasraí fuara, ar nós leitís, soilire etc., agus de ghlasraí fuarbhruite, feoil, iasc, uibheacha etc., agus anlann leis de ghnáth
urlacan; uibheacha síl éisc nó froganna
urlacan; uibheacha síl a scaoileadh; brúchtadh, cur thar maoil (abhainn ag sceitheadh); scéal, rún etc., a scaoileadh amach; titim as a chéile (sceith an aill, an balla); scamhadh
briseadh agus meascadh (mar a dhéantar le hubh)
blaosc uibhe nó cnó; an clúdach crua ar éisc mar bhairnigh, ruacain, oisrí etc.; diúracán pléascach ordanáis
ubh míl cnis nó treaghdáin
ubhchruthach, ar chuma nó ar dhéanamh uibhe
an pháirt de chorp an bhaineannaigh a ndéantar uibheacha ann
cineál de chíste táite d'uibheacha buailte i mbainne nó in uisce a riartar agus é fillte ar a chéile
