DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ón taobh thall, i leith anseo
de shíor, gan stad; fós (tá sé anseo i gcónaí)
dealramh (tá cosúlacht na sláinte air; tá cosúlacht báistí air); macasamhail, pictiúr (tá a chosúlacht anseo agam); go leor (d'ól siad cosúlacht)
moille, deireanaí; ní fada ó shin (bhí sé anseo le déanaí)
dúnadh (doras, leabhar, a dhruidim); teannadh (druid isteach leis an tine; druid aníos anseo; druid amach uaim)
(leis an gcopail) indéanta (ní féidir liom é); ceadaithe (ní féidir dó fanacht anseo); seans, tharlódh sé (b'fhéidir é)
fós; go ceann tamaill eile (fan anseo go fóill)
focail a rá (ná labhair air); cumarsáid a dhéanamh, (ní labhraíonn siad le chéile); caint (labhraítear Gaeilge anseo); canadh (mar a labhraíonn an chuach)
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
a lán uaireanta, arís agus arís eile (bhí sé anseo go minic; is minic a bhí)
ag tagairt do rud nó do dhuine in aice láimhe, i radharc etc. (inis seo dom; seo do dheoch; ina dhiaidh seo; é seo, an rud seo); ag tagairt don am láithreach (idir seo agus Nollaig); anois, anseo (seo duit é; seo leat; seo chugainn é)
cur nó imeacht faoi sheol; fágáil calaidh; cur chun bealaigh (litir a sheoladh chuig duine); stiúradh, treorú (ag seoladh na mbó; cad a sheol anseo é?); rith, imeacht, cúrsa (chuir sé seoladh faoin scéal); ainm nó uimhir tí, sráide, baile etc. a bhfuil cónaí ar dhuine ann (m'áinm is mo sheoladh); cur i láthair an phobail (leabhar a sheoladh)
ciúnú, lagú anuas (nuair a shocraigh an stoirm); suaimhniú (ag socrú chun suain); luí, lonnú (shocraigh sé síos anseo; lig don bhia socrú ar do ghoile); deasú, a dhéanamh socair (socraigh cosa an bhoird); réiteach, cinneadh (teacht ar shocrú; lá a shocrú); críochnú (shocraigh an buille sin é); deisiú; plean, seift (socruithe sochraide)
an t-aer uachtarach; an t-aer díreach os ár gcionn (chaith sé in airde sa spéir é; amuigh faoin spéir); aeraíocht, gile, solas (is breá an spéir atá agaibh anseo)
síocháin, ciúnas, sos (tá suaimhneas againn anseo; tabhair suaimhneas dom; níl sé ar a shuaimhneas)
titim amach (tharla tionóisc dom; ó tharla anseo tú)
miosúr; tógáil miosúir (teach, talamh, a thomhas); caitheamh tuairime (tomhais cé atá anseo); ceist le réiteach (tomhas a chur ar dhuine); bagairt (thomhais sé a dhorn liom); meá, meas (caint thomhaiste)
áit uaigneach; cian, cumha; faitíos (áit a chuirfeadh uaigneas ort); príobháid (suigh anseo ar an uaigneas liom)