DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil nó a fheiceáil, etc.; stuif nó substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist nó faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa (tá sé ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith nó aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán (tá sé ábhar daor)
aighneas, argóint; caint ard, gáir
stoitheadh (fiacail a bhaint amach); tobhach (fiacha a bhaint amach); tarraingt (gáire a bhaint amach); tuilleamh, fáil (clú a bhaint amach); sroicheadh (an baile a bhaint amach)
gáir, scread, liú goil nó feirge
gáire magaidh faoi dhuine; ceap magaidh
tochas beag a chur ar dhuine le sciotaíl gháire a bhaint as
réasún, fáth (cúis ghearáin, cúis gháire; tú féin is cúis leis); cás dlí (daoradh sa chúis é); gluaiseacht a bhfuil aidhm nó cuspóir speisialta leis (cúis na teanga); gnó (ní dhéanfaidh sin cúis)
deann; fonn gáire nó scigireachta ar dhuine nuair a chuimlítear a chraiceann go héadrom leis na méara, le cleite etc. le tochas beag a chur air
gan aon rud nó aon duine istigh ann (soitheach folamh, spás folamh; teach folamh); gan éifeacht (gáire folamh); in aistear (turas folamh); amú (buille folamh)
meangadh gáire, leamhgháire
scairt áthais (nó searbhais, uaireanta) (bhain sé gáire asam, gháir sé fúm)
tugtha don gháire, gealgháireach
glao, scairt (gairm na cuaiche); fógra tionóil (gairm scoile, gairm slógaidh); cuireadh chun seirbhíse (tá gairm ó Dhia aige); ceird (gairm bheatha); gáir mholta (mo ghairm thú!)
ar dhath an tsneachta nó an aoil; ar dhath an airgid; cosúil le solas an lae nó na gréine; glan, sona; áthasach, geanúil (anam geal, gáire geal, a ghrá geal, is geal an scéal liom é)
uaill, gáir cú nó gadhair
gothaí nó focail a bhaineann gáire amach, seó, sult; grá
ainmhí cosúil le mac tíre agus glam aige atá cosúil le gáire fiáin
gáire leamh; gáire searbhasach
gáir nó béic ard (go mór mór le háthas, laochas, caithréim etc.)
aeracht, fonn spraoi, fonn grinn agus gáire
béiceadh; glaoch, gairm (ainm, rolla, a scairteadh); briseadh amach, pléascadh (scairt an ghrian; rinne sé scairteadh gáire)
gáire magúil, sciotaíl; magadh, scig-gháire
géar nó neamh-mhilis (úll, leann, searbh; duine, gáire, searbh); borb, gránna (bheith searbh le duine)
an glór a dhéanann capall, nó aon ghlór cosúil leis (seitreach gháire)
seitgháire; meangadh gáire
taom, racht (tritheamh gáire, casachtaí; trithí áthais)
a thuilleann nó a tharraingíonn trua (gáir thrua, duine trua; is trua liom sin); (le feoil) dearg
tonn (uain farraige; uain gháire)
bun; foinse; scríbhneoir; eolaí; ábhar (údar sagairt); bunús (scéal a bhfuil údar leis); cúis (bhí údar gearáin, gáire, againn)