DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
focail i ndiaidh a chéile a dhéanann ráiteas iomlán (tá siad ag teacht, fág ansin é, cá bhfuil siad anois? fuist, a dhuine!)
duine a fhéachann i ndiaidh an airgid i mbanc nó i siopa nó in oifig
an lá i ndiaidh arú amárach
an chéad lá eile, an lá i ndiaidh inniu
cuntas ar eachtraí staire bliain ar bhliain i ndiaidh a chéile
oifigeach loinge a fhéachann i ndiaidh cúrsaí bád, rigeála etc.
carráiste nó cairt faoi dhíon; teach beag ar rothaí á tharraingt i ndiaidh gluaisteáin nó capaill
an seachtú Domhnach i ndiaidh na Cásca (agus na laethanta ina dhiaidh)
líne daoine i ndiaidh a chéile ag feitheamh seal chun dul ar bhus nó isteach i bpictiúrlann etc.; scuaine
coimeád; féachaint i ndiaidh (teach, caoirigh, a choinneáil); cothú (bia a choinneáil le duine; deoch a choinneáil te); stóráil (earraí a choinneáil); gan a ligean uait (greim a choinneáil); srianadh (duine a choinneáil i bpríosún); comhlíonadh (an tsaoire, d'fhocal, a choinneáil)
duine a thagann i dteideal i ndiaidh duine eile, oidhre
gníomhaire a fhéachann i ndiaidh ghnóthaí a thíre i dtír eile; ardghiúistís sa tseanRóimh
cuid d'amhrán a chantar i ndiaidh gach véarsa
ag teacht díreach i ndiaidh an chéad chinn
déanach; chun deiridh, i ndiaidh gach uile shórt; mall
déanamh díchill i ndiaidh ruda; iomaíocht (ag dréim, i ndréim, le duine, faoi rud); súil (níl raibh dréim agam leis; ag dréim le hardú céime)
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear (in ionad sé) i ndiaidh na copaile nó sa chuspóireach (duine mar é; gan é sin; is é Seán é; déan é sin); (le haimsir, am, spás)(ach gan é a bheith ag báisteach)
ceann ar cheann; i ndiaidh a chéile go tapa; le chéile (ag ól as éadan, maraíodh iad as éadan)
ceal, easnamh (éagmais eolais; déanamh in éagmais, d'éagmais, ruda); cumha (éagmais a bheith ort i ndiaidh duine)
i ndiaidh (tar éis a naoi, tar éis imeacht dó); cé, bíodh, go (tar éis gur crosadh air é)
duine a fhéachann i ndiaidh fiacla daoine
an tríú séasúr den bhliain, i ndiaidh an tsamhraidh; saothar, barr, an tséasúir sin (an fómhar a bhaint, a chur isteach); práinn (oibre)
mír a thagraíonn d'ainmfhocal baininscneach agus a úsáidtear (in ionad sí) i ndiaidh na copaile, nó sa chuspóireach (is í Máire í; nach breá an aimsir í; déanfar gan í, duine mar í)
mír a thagraíonn d'ainmfhocail san iolra agus a úsáidtear (in aonad siad) i ndiaidh na copaile, nó sa chuspóireach (ní hiadsan iad; briseadh iad; daoine mar iad; níl agam ach iad)
tar éis, i ndiaidh (iarchéimí, iarnóin); ath-, sean- (iargharda, iarshagart); iargúlta; iartharach (iardheisceart)
planda a fhásann bliain i ndiaidh bliana gan athphlandáil ná síol nua a chur
foirm de sin a úsáidtear i ndiaidh na copaile (b'in é é; nárbh in í a dúirt é)
in aghaidh an lae; lá i ndiaidh lae
sraith focal nó uimhreacha scríofa síos i ndiaidh a chéile i gcolún
liúntas, lacáiste; saothar; maithiúnas i bpionós an pheaca atá fanta fós i ndiaidh faoistine; tabhartas (is mór an logha dúinn é)
madra mór clúmhach a úsáidtear i ndiaidh caorach
paidreacha nó seirbhísí speisialta naoi lá i ndiaidh a chéile
i gceart is i gcóir; i ndiaidh nó de réir a chéile i gceart
diaidh ar ndiaidh, i leaba a chéile
caitheamh i ndiaidh cúrsaí saolta, imní chun an tsaoil; saibhreas saolta
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear mar ainmní i ndiaidh an bhriathair (dhíol sé a theach; tá sé déanta; bhí sé ag báisteach; tá sé chomh maith againn suí)
(iol -e i ndiaidh uimhreacha) tréimhse seacht lá i ndiaidh a chéile
éirí séimh nó a dhéanamh séimh; h a scríobh i ndiaidh consain sa Ghaeilge agus iad araon a fhuaimniú le chéile mar aon chonsan amháin (Is iad na consain atá i gceist, b, c, d, f, g, m, p, s, t)
fíon láidir atá ainmnithe i ndiaidh bhaile Jerez i ndeisceart na Spáinne
iascach le doruithe i ndiaidh báid
mír a thagraíonn d'ainmfhocal baininscneach agus a usaidtear mar ainmní i ndiaidh an bhriathair (cailín deas ach tá sí beag; tá an oíche fada agus tá sí fuar)
ré nó line féir etc., gearrtha le speal; bán, leithead talún; cúrsa, cur, líne (sraith brící); líne de rudaí i ndiaidh a chéile (sraith dánta, uimhreacha); ré, ró, rang (sraith tithe, daoine); sraithchomórtas; ráta, cáin (níl cíos ná sraith air)
líne rudaí i ndiaidh a chéile gan ord gan eagar
duine atá fágtha i ndiaidh na coda eile; moilleadóir, righneálaí
púdar dubh (carbón sa chuid is mó de) a fhanann i simléir etc., i ndiaidh tinte
an tuiseal d'ainmfhocal a úsáidtear i ndiaidh réamhfhocail shimplí
líne daoine i ndiaidh a chéile
(le plandaí) a fhásann bliain i ndiaidh bliana gan síol nua a chur
leacht greamaitheach dubh a fhanann i ndiaidh siúcra amh a scagadh; molás
siúnta i bhfuáil nó idir dhá chnámh; focail i ndiaidh a chéile ag tosú ar aon fhuaim nó litir