Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
imshuí
imthaca
imtharraingt
imtheorannú
in
in-
-ín
aghaidh
inbhear
inbhuailte
inchinn
inchurtha
indéanta
indibhidiúil
indibhidiúlacht
indíreach
inearráide
infheistíocht
infhilleadh
ingearach
inghlactha
ingneach
Inid
aghaidh bain2 an chuid tosaigh den cheann; an chuid tosaigh den rud (aghaidh tí, aghaidh aille) ► aghaidh fidil masc ► ar aghaidh os coinne, os comhair; chun cinn ► in aghaidh i gcoinne; i gcúiteamh ar ► le haghaidh i gcomhair, faoi choinne
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
cur in aghaidh ruda go hoscailte
gan aird a thabhairt ar (dá ainneoin sin is uile); in aghaidh tola, gan buíochas do (rinne sé de m'ainneoin é); cé go (ainneoin gur iarr mé air stad)
i ndán do (an rud atá in áirithe do dhuine); fágtha le haghaidh (tá an t-airgead sin in áirithe don chíos; chuireamar suíocháin in áirithe dúinn féin)
le toil nó in aghaidh tola; is cuma cé chomh deacair leis
seaicéad in aghaidh na síne agus cochall air
ceimiceán (peinicillin mar shampla) a ghíomhaíonn in aghaidh baictéar dainséarach
cosaint in aghaidh aon chaillteanais a tharlódh trí thine, taisme, nó a leithéid, trí shíntiúis a íoc le comhlacht árachais
le haghaidh (in araicis na maidine)
comhrá teasaí, bruíon le focail; léiriú na réasún atá i bhfabhar nó in aghaidh ruda
(a tharlaíonn) gach bliain nó in aghaidh na bliana
dul nó cur ar bord loinge; cur fút i dteach ar lóistín; cúrsa fiarlán á thógáil ag bád seoil in aghaidh na gaoithe, tornáil
péacadh gráin in uisce le haghaidh grúdaireachta
éirí amach in aghaidh údaráis, reibiliún
dhá scláta práis i mbanna ceoil a bhuailtear in aghaidh a chéile
claonta in aghaidh athruithe
in aghaidh (chuir sé ina choinne; i gcoinne an bhalla)
drochghníomh in aghaidh an dlí, cion; dochar, díobháil (duine gan choir)
cóta a chaitear in aghaidh na fearthainne, cóta baistí
ropadh, sá (cuireadh i bpríosún é; scian a chuir i nduine); tabhairt ar staid áirithe (duine a chur i gcruachás; chuir sé ina thost é); léiriú (rud a chur in iúl, a chur i nGaeilge); líonadh le (chuir sé neart ionainn); dul i (cur sa siúl; cur in aghaidh nó i gcoinne ruda)
masla in aghaidh Dé
cor in aghaidh caim; sásamh in olc a rinneadh ort
ceann tí etc. a dhéanamh stóinsithe (in aghaidh uisce, aeir etc.); cosaint, ionaclú
cluthar, stóinsithe (in aghaidh gaoithe, uisce etc.)
marú duine go neamhthoiliúil in aghaidh an dlí
in aghaidh nó i gcoinne (snámh in éadan an tsrutha)
bheith aireach, bheith ar do chosaint (in aghaidh ruda); aire, cúram, airdeall
buille ar ais, buille in aghaidh buille eile
in aghaidh na cléire agus a gcumhachta
cógas a ghníomhaíonn in aghaidh nimhe
bualadh in aghaidh a chéile le fórsa
in aghaidh an lae; lá i ndiaidh lae
cois, in aice (a dhroim le balla; druid anall liom); buailte ar (dá mbeadh ceirín leis; bhí srian lena theanga); i dtreo (bhí a aghaidh linn, ina luí le gréin; tá súil aige léi); ar feadh (thit sé le haill; thart le bun na gcnoc, ag imeacht le sruth); in éineacht (bhí mé ar scoil leo; ná caith an hata sin leis); i bhfabhar (bhí an t-ádh leis; ar mhaithe liomsa); in aghaidh, chuig (ná bí liom; chuir sé an gadhar leo); ar feadh tréimhse áirithe (le trí lá anois; tá sé anseo le fada); i gcomparáid (chomh buí le hór; i gcomórtas le Seán); de chuid (ní liomsa é; cara liom é sin); ag, i seilbh (an bhfuil do chóta leat?; bhí siúl géar linn); ar aghaidh (abair leat; d'imigh sé leis; isteach libh); le cabhair (daoradh le feall é; léirigh le sampla é); ag leanúint (tá costas, deifir, leis); de thoradh (ar crith le heagla, plódaithe le daoine; tá an donas air le bréaga); chun (le greann a dúirt sé é); i dtuairim (ní dóigh liom é; is beag leis é); chun, le haghaidh (tá siad le pósadh, cad a bhí le rá agam; tá obair le déanamh) le + a4 = lena; le + ar3 = lenar; le + ár2 = lenár
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
cluiche ina mbuailtear liathróid leis an lámh in aghaidh pinniúir
lasadh in aghaidh duine le teas, fearg, náire etc.; niamh sholais
(le hainmhithe) ag taispeáint ceana agus áthais le croitheadh eireabaill, cromadh síos, lí lámh, etc.; (le daoine) bladar is milseacht ag lorg fabhair le ró-umhlaíocht; (le huisce) líreac, cuimilt in aghaidh cósta nó carraige
in aghaidh an dlí
in aghaidh nádúir; in aghaidh thréithe nádúrtha an duine
in aghaidh na míosa
duine atá naimhdeach leat nó a throideann tú; tír nó fórsa airm in aghaidh tíre eile; rud mar bhia, etc. nach réiteodh leat (níl aon namhaid agam ach é)
in aghaidh an dlí; neamhdhlíthiúil
drochghníomh, go mór mór in aghaidh dhlí Dé nó an dlí mhorálta
leabhar ina bhfuil an Oifig Dhiaga le haghaidh gach lae, agus é le léamh acu siúd in ord rialta
ardán in eaglais le haghaidh na seanmóra
ar aghaidh, os comhair, os coinne (cuir marc roimhe); chun cinn nó níos túisce in am nó i spás (romhat amach, an duine a bhí romham, tiomáin romhat iad; roimh a sé a chlog); i gcomhair (bí romham ag an stáisiún); trasna ar (ná bí ag teacht romham ar gach focal); (le heagla, áthas, olc etc.) (fáilte romhat; bhí eagla air roimpi)
duine nó rud a scriosann; long mhear chogaidh faoi thoirpéid a úsáidtear go speisialta mar áis chosanta in aghaidh fomhuireán
páipéar nó iris a thagann amach in aghaidh na seachtaine
bheith ar do chosa nó éirí ar do chosa agus gan a bheith suite ná sínte; stad, stopadh (seas tamall is labhair liom; sheas mo chroí); maireachtáil (má sheasann an aimsir; fad a sheas an t-airgead); cur in aghaidh, cur in éadan, cur suas le (an fód a sheasamh; an fuacht a sheasamh); cosaint (do cheart a sheasamh); íoc as deoch do dhuine; buanfas (tá seasamh san éadach sin); brath (mo sheasamh ort!); stádas (tá seasamh maith aige i measc a dhaoine); tacú le (seasamh le chéile; an fear a sheas liom)
sraith chaol mhóna tógtha in aghaidh na gaoithe chun triomaithe, gróigeán
cúrsa fiarlán a ghearrann bád in aghaidh na gaoithe
