DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
toiliú, bheith ar aon intinn, teacht nó cur le chéile, réiteach
uirlis fhiaclach le gruaig etc. a réiteach; barr (cíor coiligh, cíor cnoic); sraith, cnuasach (cíor fiacla, cíor mheala)
réiteach le cíor; plé, scrúdú go mion (ceist a chíoradh)
fráma lataí nó tuigí; fráma adhmaid ar chúrsa ráis le léim ag reathaithe; paiste dearnála ar stoca; fráma agus spící miotail ann chun talamh treafa a bhriseadh agus a réiteach agus síolta a chlúdach, bráca fuirste
aontú le chéile, réiteach; aontas
réiteach idir dhá thaobh ina ngéilleann siad araon beagán dá chéile
réiteach idir dhá thaobh, comhghéilleadh
deacair a láimhseáil, deacair réiteach leis; contráilte, cantalach, ciotrúnta
scaradh lucht troda ó chéile, réiteach achrainn; cosaint ar chontúirt; áit etc. idir eatarthu (stát eadrána)
freagra a thabhairt; réiteach (dhá rud ag freagairt dá chéile); géilleadh (capall ag freagairt do spoir); comhlíonadh (dlí a fhreagairt)
caint ar ais de thoradh ceiste; réiteach, fuascailt (freagra ceiste)
cúram ruda a bheith ort, cuntasach; áiseach, oiriúnach (dá mbeadh an lá freagrach); ag teacht nó ag réiteach le
saoradh ó ghuais nó ó chruachás; slánú (fuascailt an chine dhaonna); réiteach (ceiste)
a dhéanamh glan nó éirí glan; íoc go hiomlán (fiacha a ghlanadh); gealadh suas (ghlan an lá); imeacht ar fad (glan leat amach as seo); réiteach (urlár a ghlanadh); putóga a bhaint as (iasc a ghlanadh); scrios (ghlan sé sinn); gabháil thar (ghlan sé an coirnéal, an claí)
éirí leachtach nó a dhéanamh leachtach; cúraimí nó cúrsaí airgid comhlachta a ghlanadh nó a réiteach
ceathrú muice arna sailleadh (réitithe le hithe)
duine a mholann; duine a dhéanann réiteach idir dhaoine, réiteoir
bheith oiriúnach (do), réiteach (le) (ní oireann an obair, an bia sin, dó); teastáil (d'oirfeadh dom labhairt leat); feisteas, fearas (oiriúintí oifige)
ag réiteach nó ag teacht le; díreach ceart don ghnó
uirlis ghairdín nó feirme a bhfuil lámh fhada uirthi agus fiacla trasna amuigh ann chun duilleoga nó féar a bhailiú nó chun cré a réiteach
a dhéanamh réidh, glanadh; achrann a fhuascailt (snáth a réiteach); deasú, ullmhú, cur in ord (gruaig a réiteach); freagairt, fuascailt (ceist, argóint, a réiteach); aontú (ní go maith a réitíonn siad le chéile); dul síos (le) (ní réitíonn an bia sin liom)
moltóir i gcluichí áirithe; duine a dhéanann síocháin idir dhaoine; rud a dhéanann glanadh nó réiteach (réiteoir píopa)
ciúnú, lagú anuas (nuair a shocraigh an stoirm); suaimhniú (ag socrú chun suain); luí, lonnú (shocraigh sé síos anseo; lig don bhia socrú ar do ghoile); deasú, a dhéanamh socair (socraigh cosa an bhoird); réiteach, cinneadh (teacht ar shocrú; lá a shocrú); críochnú (shocraigh an buille sin é); deisiú; plean, seift (socruithe sochraide)
cúrsa, turas, aistear (timpeall an tobair a thabhairt; tá míle de thimpeall ansin); máguaird (na daoine inár dtimpeall); comharsanacht (tá timpeall an tí le réiteach); giorta (tá ceithre troithe de thimpeall aige)
miosúr; tógáil miosúir (teach, talamh, a thomhas); caitheamh tuairime (tomhais cé atá anseo); ceist le réiteach (tomhas a chur ar dhuine); bagairt (thomhais sé a dhorn liom); meá, meas (caint thomhaiste)