Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
airneán
airneánach
airnéis
áirse
airteagal
airtléire
airtríteas
ais
ais-
áis
aisce
aischéim
áiseach
aiseag
aiseal
aiséirí
aisfhreagra
áisíneacht
aisíoc
aisiompú
áisiúil
aisling
aispeist
ais1 bain2 líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
ais2 (in abairtí) ► ar ais chuig an áit a fágadh; arís ► droim ar ais taobh isteach amach, taobh síos suas ► le hais le taobh, i gcomórtas le
ais3 ainmfh (in abairt) ► ar ais nó ar éigean le toil nó in aghaidh tola; is cuma cé chomh deacair leis
ais- réimír ath-, droim siar, ar ais
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
athbhunú (aiseag sláinte); tabhairt ar ais (aiseag iasachta); cur amach, urlacan
íoc ar ais, cúiteamh
iompú ar ais, iompú bunoscionn
glaoch ar ais (ar ionadaí etc.); cealú (dlí)
glaoch ar ais
tabhairt ar ais as an nua; athchóiriú; a dhéanamh óg arís
rud a thochras thart ar rud eile (rópa a chasadh); lúbadh (do mhurnán a chasadh); dul thart nó cur thart (roth a chasadh); filleadh ar ais (casadh abhaile); seinm, canadh (amhrán, port, a chasadh); bualadh le (castar na daoine ar a chéile); cur i leith (ní á chasadh leat é); lúb, cor (bóthar lán de chastaí); rince (rud a chur ar casadh)
bunoscionn, droim ar ais (san ord contrártha)
sa stair, turas Críostaithe chun an Tír Naofa a fháil ar ais ó na Mahamadaigh; gluaiseacht mhór ar mhaithe le haon dea-chúis
bua nó cumas rudaí a thabhairt ar ais san aigne (beidh cuimhne ar an lá seo fós); na rudaí ar fad a gcuimhníonn daoine orthu (más buan mo chuimhne; cuimhní cinn)
íonú a dhéanamh ar leacht trí ghal a dhéanamh ar dtús de le teas agus ansin an ghal a fhuarú chun leacht a dhéanamh ar ais di (is mar sin a dhéantar fuisce agus poitín); ligean do leacht titim ina bhraonta
béic ar ais ar dhuine á fhreagairt
ciumhais éadaigh fillte ar ais agus fuaite go néata
casadh, teacht ar ais (filleadh abhaile, filleadh ar d'áit féin); cur ar ais (bó a fhilleadh); dúbailt éadaigh, páipéir etc.; trusáil (muinchillí a fhilleadh suas); cur thart (ar)(páipéar a fhilleadh ar rud)
caint ar ais de thoradh ceiste; réiteach, fuascailt (freagra ceiste)
contrártha, droim ar ais (frithbhuille, frithbheart); ain-, an- (frithchléireachas)
buille ar ais, buille in aghaidh buille eile
tamall úsáide a fhaigheann duine ar rud (go háirithe airgead ar ús); an rud féin (an iasacht a thabhairt ar ais); coigríoch (tír iasachta); strainséartha (duine, teanga, iasachta)
torann a thagann ar ais ó aill nó ó éadan balla nó ó chúl uaimhe
lár rotha as a dtagann na spócaí agus a bhfuil an t-aiseal sáite ann; fearsaid, seafta (mol muilinn); barr cruinn (mol uibhe); an ceann thuaidh nó theas d'ais rothlaithe an domhain (an Mol Thuaidh, an Mol Theas)
ceann de na snáithíní go léir sa chorp a thugann mothúcháin (teas, fuacht, pian, mar shampla) ó gach cuid den chorp go dtí an inchinn agus a iompraíonn teachtaireachtaí ar ais a chuireann gníomh i bhfeidhm
duine a chuirtear amach chun eolas a thabhairt ar ais nó chun sceitheadh ar an namhaid
cuaille miotail a léimeann ar ais ina áit tar éis an brú a bhaint de, tuailm
fuaim chreathánach i nguth nó i gceol (a thagann trí léim go tobann ó nóta amháin go nóta eile agus ar ais arís)
nua glan; ar ais arís
