SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
bríomhar beoga dá aois, breabhsánta
fiuchta, bácáilte; brothallach; drisíneach, cantalach; seanchríonna, tuisceanach thar a aois
duine beoga dá aois; duine pointeáilte
teacht in aois; fás, forbairt
an uimhir 100 nó cúig fichid; aois (an fichiú céad); 120 (céad éisc, ubh etc.); an t-ochtú cuid d'acra (céad talún); 112 pt
beithíoch dhá bhliain d'aois
(t céin in abairtí) achar ama, aois (na cianta ó shin)
an aois chéanna; duine den aois chéanna
breis, tuilleadh (punt agus corradh, corradh le bliain d'aois)
éirí nó a dhéanamh níos lú, giortú (muinchillí a chrapadh, do chosa a chrapadh; chrap sé sa níochán); seargadh (craptha le haois, le fuacht)
ísliú síos, dronn a chur ort féin (cromtha le haois); lúbadh anuas (craobh a chromadh); luí isteach ar (chrom sí ar ghol)
deicheanna; na blianta idir a deich agus a fiche d'aois duine
úsáid, seirbhís; gnó, diúité, obair (tá sé in aois feidhme); éifeacht (an dlí a chur i bhfeidhm); iarracht (feidhm a thabhairt ar rud); gaisce, aicsean (fear feidhme); gá, riachtanas (an rud atá d'fheidhm ort, níl feidhm dom a rá)
óg na bó (suas go dtí bliain d'aois)
in aois nó i gcaoi chun pósta
aois an linbh; cosúlacht an linbh, páistúlacht
toirt, téagar (tá méid mhór dá aois ann, tóg iad de réir méide; ag dul i méid)
duine nach bhfuil in aois fir nó mná fós
bealach nó dóigh le rud a dhéanamh (modh oibre); iompar ceart (modh agus múineadh); urraim (modh don aois); measarthacht (dul thar modh le rud) (sa ghramadach) gné den bhriathar a léiríonn cé acu ráiteas, ordú, guí, etc. atá i gceist (modh táscach, ordaitheach)
toirtiúil (teach mór); iomadúil (suim mhór airgid, scata mór daoine); fada (aois mhór); ard (clú mór); fial (croí mór); fairsing (difríocht mhór); dian (pian mhór); láidir (fonn mór cainte; gaoth mhór); tábhachtach (ócáid mhór); príomh- (an doras mór); bródúil (tá sé mór as féin); luite le, tugtha do (dream mór peile)
aois i bhfad siar nuair a bhí cuid mhór den domhan faoi oighear
úsáid, imirt (arm etc.); seift, plean; gníomh; gail, gaisce; inmhe, aois fir (teacht in oirbheart)
gealach; mí (uair sa ré); tréimhse ama nó saoil (le mo ré); am, aois (an Ré arga, Ré na Críostaíochta)
flaitheas; cumhacht ceannas; tréimhse, aois, ré saoil
beithíoch baineann os cionn dhá bhliain d'aois
cromadh, claonadh (ag sleabhcadh leis an ocras, leis an aois)
líne chríche idir dhá áit (teorainn feirme, tíre); an pointe is airde nó is faide (teorainn aoise, ama; teorainn luais); fóir, críoch (dul thar teorainn le rud; níl aon teorainn leis)
cuibheasach aosta, amach san aois