Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
fionnuar
fionnuarú
fionnuisce
fionraí
fiontar
fiontraíocht
fíor
fíoránta
fíoras
fíorasc
fíorchaoin
fíoriasc
fíorscoth
fíortha
fíorú
fíoruisce
fios
fiosrach
fiosraitheoir
fiosrú
fiosrúchán
fiosúil
fíor1 bain cló, cruth; foirm, íomhá (i bhfíor Dé a cruthaíodh sinn); comhartha (fíor na Croise); cuma, cruth (fíor na hoibre a chur ort féin); imlíne (fíor na spéire); ciumhais (fíor aille)
fíor2 aid1 ceart, díreach mar atá nó mar a tharla; dílis (cara fíor, nóta fíor) ► bain2 fírinne, ceart (más fíor (nó) bréag é); focal, gealltanas (m'fhíor duit, dar m'fhíor)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
tugtha do bhréaga; nach bhfuil fíor
a rá le duine nach fíor a ndúirt sé; a chruthú nach fíor rud
fíor cheathairchúinneach dhronuilleach agus a ceithre shlios ar aon fhad; spás leathan oscailte i gcathair nó i mbaile
cóir (ceart agus éigeart); teideal (ceart vótála); cothrom (tá seasamh a chirt ann); cion (fuair sé a cheart); fírinne, rud fíor nó cruinn (tá an ceart agat)
de réir cirt, ag teacht le ceart; fírinneach, fíor; gan locht
fíor chearnach agus sé aghaidh chearnacha uirthi ar nós dísle; uimhir méadaithe fúithi féin faoi dhó, mar shampla, ciúb an 2 = 2 x 2 x 2 = 8
cur ar leith le húsáid i gcomhair cúraimí naofa (eaglais a choisreacan); fíor na croise a ghearradh, beannú (uisce coisricthe; coisric thú féin)
dealraitheach (tá sé cosúil lena athair; is cosúil gur fíor é); measartha, cuibheasach (aimsir chosúil)
géilleadh do rud nó glacadh leis go bhfuil sé fíor (creidim i nDia; ná creid focal uaidh); onóir, ábhar measa (is creidiúint don tír é); cáil (a chlú is a chreidiúint)
fíor na croise a ghearradh ort féin; cosc (go gcrosa Dia sin); trasnú (abhainn a chrosadh); toirmeasc (rud a chrosadh ar dhuine)
a dhéanamh nó a chur ar an saol (chruthaigh Dia an domhan); a thaispeáint go bhfuil rud fíor nó a mhalairt (cás, uacht, a chruthú)
triail a thaispeánann rud a bheith fíor nó gan a bheith; fianaise atá láidir go leor chun amhras a scaipeadh
fíor duine nó ainmhí agus í déanta amach as cloch nó adhmad nó miotal
fíor-, dílis; cinnte
fráma, fíor; cuma, dealramh
a bhaineann go pearsanta le duine (an rud is dílis duit); fíor, ceart (airgead dílis); seasmhach (dílis do chúis); ionúin, grámhar
fíor faoi cheithre thaobh dhronlíneacha agus an dá thaobh ar aghaidh a chéile cothrom
imeacht ó áit nó ó rud; ligean do rud fanacht, nó é a chur, mar a bhfuil sé (doras a fhágáil dúnta; fuílleach a fhágáil); titim siar, teip (fágadh sa rás é); cur nó gan a chur san áireamh (fágann sin gur fíor é); laige, locht (tá fágáil éigin ann); geasa (d'fhág sé na fágálacha sin orainn)
ciorcal nó aon ní i bhfoirm ciorcail, fonsa óir etc., a chaitear ar an méar; dual (gruaige); bogha gealaí, gréine (comhartha drochaimsire, más fíor); breacadh (fáinne an lae); suaitheantas i bhfoirm fáinne a chaitheann Gaeilgeoirí
staidéar ar a bhfuil d'eolas ceart ann faoi phrionsabail iompair an duine agus na cruinne agus bhundlíthe na cruinne; fíor-réasúnaíocht faoi nádúr agus thairbhe rudaí
scéal atá cumtha; leabhair faoi dhaoine agus chúrsaí nach bhfuil fíor dáiríre, cumadóireacht
deimhniú; comhlíonadh, teacht fíor (rud nár fíoraíodh)
bail an ruda atá fíor, macántacht
aon rud is eol a bheith fíor nó a tharla, nó a nglactar amhlaidh leis
ráiteas fíor; na fíricí glana; airteagal creidimh
fíor; tugtha d'insint na fírinne
fód agus dá seasfá air go rachfá ar strae, más fíor
fíor aontoiseach le sé shlios agus sé uillinn
fíor, líne imeachtrach
más fíor, ag cur i gcéill go
focal a léiríonn an diúltach i bhfochlásal (deir sé nach bhfuil maith ar bith ann; is fíor nach bhfuil; ainneoin nach raibh mé ann)
déantús nó fíor a bhfuil ocht dtaobh agus ocht n-uillinn uirthi
fíor a bhfuil cúig thaobh agus cúig uillinn uirthi
fíor sholadach a bhfuil triantán mar bhonn agus mar thrí thaobh uirthi agus í ag teacht chun pointe ag a barr; aon fhoirgneamh den déantús seo, go háirithe na cinn a tógadh fadó san Éigipt timpeall ar thuamaí
fíor faoina lán uillinneacha agus sleasa, peinteagán agus heicseagán, abair
fíor sholadach ar mar a chéile a dhá ceann i dtoirt agus i gcló, agus taobhanna dronuilleogacha uirthi
scéal gan deimhniú ab fhéidir nach bhfuil fíor, luaidreán; cantain (éan)
faoi mar (de réir dlí, de réir a acmhainne); dar le (níl sin fíor de réir Sheáin)
a rá nach fíor (ráiteas a shéanadh); tréigean, diúltú do (do chreideamh a shéanadh); ceilt (bia a shéanadh ar dhuine)
fíor ar dhéanamh an rollóra, is cuma é a bheith folamh istigh ann nó gan a bheith; soitheach ar an déanamh sin
rud is féidir a chruthú a bheith fíor tríd an réasúnaíocht a mhíníu céim ar chéim
fíor a bhfuil trí uillinn agus trí thaobh uirthi; aon rud cosúil leis (triantán de chíste)
