Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
fíorasc
fíorchaoin
fíoriasc
fíorscoth
fíortha
fíorú
fíoruisce
fios
fiosrach
fiosraitheoir
fiosrú
fiosrúchán
fiosúil
fíre
firéad
fíréan
fireann
fireannach
fíréanta
fíric
firín
fírinne
fírinneach
fios fir a bhfuil foghlamtha agus tuigthe ag duine, a bhfuil ar eolas ag duine; eolas, tuiscint, nádúrtha nó osnádúrtha (bean feasa); lorg, iarraidh (fios a chur ar dhochtúir)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ceal feasa nó eolais; dúire intinne
an fios a thugann an teanga agus uachtar an bhéil faoi rud a bheith milis nó searbh nó maith le hithe nó le hól; tuin gutha, an tslí a labhraíonn duine (blas cainte); faic, dada
fios a fháil le teagmháil méar (cuisle a bhrath); fios ruda a fháil trí na céadfaí (bhraith sé ag teacht iad); féachaint (ag brath na tíre); spiaireacht a dhéanamh ar (duine a bhrath); cuimhneamh, smaoineamh (bhí mé ag brath imeacht); súil a bheith agat le rud (ag brath leis, ag brath ar a fháil); do sheasamh a bheith ar dhuine nó ar rud (ag brath ar an déirc; ná bí ag brath ormsa)
cén ceann nó duine díobh (cé acu is fearr leat? níl a fhios agam cé acu)
faoi rún, gan fhios
gan fhios, faoi cheilt
moladh nó cúnamh i bhfocail a thugtar do dhuine nuair nach bhfuil a fhios aige cad is ceart dó a dhéanamh (glac mo chomhairle); treoir, tionchar (fanacht ar chomhairle d'athar); gasra a thagann le chéile chun ceisteanna a phlé agus socruithe a dhéanamh (comhairle baile, comhairle cathrach)
marc (comhartha cluaise, comhartha ceiste); nod a thugann rud le fios (rinne sé comhartha dom); tuar a léiríonn rud atá le teacht (comhartha fearthainne); rian, cosúlacht (comhartha scine; ní bhfuair sé ach comhartha); aird, ceann (ná tóg aon chomhartha de); fógra, méar eolais (comharthaí bóthair); rian aitheantais (comharthaí aithne, comharthaí sóirt)
i bhfios do chách, go poiblí
éisteacht gan fhios le caint á scaoileadh
duine a imríonn draíocht, draíodóir; tairngire, fear feasa; cleasaí
mír fhaisnéiseach a úsáidtear leis an gcopail (bean is ea í; tá a fhios agam nach ea; ní hea, ach is ea a chaill mé é)
teacht saor as guais éigin; imeacht gan fhios, teitheadh, sleamhnú leat
(leis an gcopail) tá a fhios ag
fios, aithne, tuiscint; faisnéis (oifig eolais); treoir (eolas na slí; réalta eolais)
fear feasa; saoi, éigeas
fios scéil, tuairisc, eolas; insint; lorg eolais
fear nó bean feasa, fáidh; (sa ghramadach) foirm den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith le teacht
níl, ní raibh, a fhios agam (ní fheadar cá bhfuil, cá raibh, sé)
an bhfuil a fhios agat?
níl, ní raibh, a fhios againn
eolas, léann (duine a bhfuil foghlaim air); fios ruda nó fios conas rud a dhéanamh a fháil (ag foghlaim léitheoireachta, snámha); múineadh (rud a fhoghlaim do dhuine); dul trí rud (ag foghlaim an bháis)
rúnda, gan fhios
bun, bonn; bunphrionsabal (foras feasa); staidéar, socracht, cónaí (níor tháinig suí ná foras air); fondúireacht, institiúid
go fáilí, gan fhios
ádh, seans, rath; saibhreas; a bhfuil i ndán do dhuine (mar a thuarann fear nó bean feasa dó)
déanamh rudaí gan fhios
rud nach leat féin a thabhairt leat gan fhios don té ar leis é, gadaíocht
eolas, fios (cur in iúl dó é); treo, treoir (bhíomar ar an iúl céanna); aird, aire (d'iúl a bheith ar an obair)
tabhairt le fios, cur i gcéill
teagasc; dea-iompar, fios do bhéas (bíodh múineadh ort); ceacht le foghlaim (sin é an múineadh a bhainim as)
mistéir; scéal nach bhfuil a fhios ach ag duine amháin nó ag fíorbheagán daoine; beartú, intinn (tá rún agam dul ann); tairiscint fhoirmiúil os comhair cruinnithe (rún a mholadh, a rith); grá geal, leannán (a rún mo chroí)
duine a bhíonn fostaithe faoi rún chun eolas a bhailiú, go háirithe faoi chúrsaí míleata; duine a fhaireann daoine eile gan fhios
fáidh, fear feasa
an bealach ina gcuirtear obair oilte i bhfeidhm; scil theicniúil, fios ceardaíochta
fios bealaigh nó slí, díriú (faoi threoir an mhúinteora; ag imeacht gan treoir); gléas tomhais (treoir luais); gluaiseacht (níl treoir ná tapa ann)
fios do shuímh a chur, go háirithe le compás
