EXACT MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ancaire fir4 crúca trom iarainn ar shlabhra nó ar chábla i mbád (Nuair a scaoiltear amach é greamaíonn an crúca sa talamh agus coinníonn sé an bád ina háit)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
ancaire beag agus a lán crúcaí air
áis chodlata (tocht, éadach leapa agus piliúr, de ghnáth); pluais ainmhí (leaba dhearg); beart (loinge); iomaire (leaba phrátaí); áit, ionad (i leaba ruda); láthair (leaba ancaire, leaba chloiche, leaba an duáin)
ainmhithe, gluaisteán, a chur i loca; bád a chur ar ancaire; tathant (bia a locadh ar dhuine)
leaba ancaire; cur ar ancaire
múráil, feistiú ar ancaire
gearradh, teascadh; briseadh (greim a scoitheadh); baint, tarraingt (ancaire a scoitheadh); cailleadh (scoith an capall crú); sarú (duine a scoitheadh i rás); scaradh, deighilt (tú féin a scoitheadh ón saol)
baint nó tarraingt le fórsa (shrac siad an t-éadach de; shrac an bád an t-ancaire); fadhbáil (táimid ag sracadh linn); babhta, tamall (sracadh breá codlata); neart, fuinneamh (fear a bhfuil sracadh ann)
cos nó trunc crainn; cos cabáiste etc.; ceap (gunna, ancaire, céachta); fréamh (focail); pór (daoine); ainmhithe feirme, eallach; stór earraí; airgead a infheistítear i ngnó nó a thugtar ar iasacht don rialtas; leacht ina mbruitear feoil is cnámha is glasraí mar bhunús d'anraith