Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
lata
lathach
láthair
latrach
le
lé
leá
leaba
leabhair
leabhal
leabhar
leábharaic
leabharlann
leabharlannaí
leabhragán
leabhrán
leabhróg
leabhrú
leac
leaca
leacaí
leacán
leacht
leaba bain áis chodlata (tocht, éadach leapa agus piliúr, de ghnáth); pluais ainmhí (leaba dhearg); beart (loinge); iomaire (leaba phrátaí); áit, ionad (i leaba ruda); láthair (leaba ancaire, leaba chloiche, leaba an duáin)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
leaba iomartha i ngunail báid
leaba luascáin de líontán nó de chanbhás agus í crochta le rópaí ar gach ceann di
áit nó leaba ancaire
ón aird thiar; ón taobh thiar (tar aniar ó mo chúl); ó bheith sínte siar (d'éirigh sé aniar sa leaba); chugat féin (tá teacht aniar ionat)
cróchar; leaba iompair
seomra mór in ospidéal agus leapacha do dhaoine breoite ann; roinn riaracháin de chathair
leaba oisrí
brat tiubh olla ar leaba chun teasa
leithead mór éadaigh faoi bhlaincéid sa leaba
an chuid den chorp taobh thuas den mhuineál; meabhair, éirim aigne (fear a bhfuil an-cheann air); ceannaire, taoiseach (ceann teaghlaigh, ceann treora); barr (ceann tairne; ceann staighre, leapa); tús, tosach (ceann báid; chun cinn); deireadh (ceann téide); aonad (ceann amháin, dhá cheann)
stumpa nó bloc adhmaid, cloiche etc.; stoc (tá sé ina cheap magaidh acu); múnla gréasaí chun bróga a dhéanamh nó a dheisiú; mol rotha; bloc (ceap tithe, ceap oifigí); leaba (ceap plandaí)
leaba linbh agus luascáin fúithi; cás chun breith ar éan
folach; clúid a chuirtear thart ar rud nó anuas air (clúdach leapa, clúdach litreach); clúid a chur ar rud (clúdaigh do cheann; clúdaithe le caonach)
taobhráille leapa; duine mór leisciúil; rud mór (cnaiste bata)
coinneáil; taisce, cosaint (rud a chur i gcoimeád); bac, stopadh (leanbh a choimeád ó scoil; ná bí do mo choimeád níos sia); fanacht i (an leaba a choimeád)
imeall, ciumhais nó taobh (colbha leapa, colbha bóthair, colbha cuain)
cluthar, sócúlach (cathaoir, leaba, chompordach); sólásach (scéala compordach)
(cois in abairtí áirithe) ceann de na géaga a úsáidtear chun siúil; aon ní cosúil leis seo (cos boird, cos pota); clúdach coise (cos treabhsair); lámh, feac, sáfach (cos spáide, cos scine, cos casúir, cos fuipe); an chuid íochtarach (cos leapa)
leaba do pháiste, cliatháin arda uirthi agus lataí cosanta
clúdach stuáilte leapa
leaba thuí faoi ainmhithe
seasamh suas (ó bheith sínte nó suite); teacht as an leaba; teacht aníos (éirí gréine); ardú (gaoth ag éirí); ard (éirí i mbóthar)
socrú, deasú; ullmhú (leaba a inleadh duit féin); beartú, pleanáil
cóir leapa, cóir chodlata
bia agus leaba ar íocaíocht; áit do lóistéirí
síneadh siar; dul chun leapa (dul a luí); dul faoi (luí gréine, gealaí); brú (tá an bhróg ag luí orm); cromadh ar rud nó tabhairt faoi (luigh sé isteach ar an obair, luigh sé leis an ól); leagan (luí na tíre); meáchan (faoi luí na bhfód; chuir sé ina luí air é)
bonn, leaba, dúshraith (máithreach cruaiche, máithreacha tí)
leaba ancaire; cur ar ancaire
déanamh neide; socrú síos (neadú síos sa leaba); leabú (cloch a neadú i mballa)
cúisín faoin gceann sa leaba, adhairt
diaidh ar ndiaidh, i leaba a chéile
leaba a chaitear le chéile de dhroim na huaire
bóthar; leaba ancaire
éadach boird; cuilt leapa
leaba
roinn inmheánach de theach (seomra leapa; seomra scoile)
leis féin, ina aonar; gan a bheith dúbailte (leaba shingil); gan phósadh (fear singil); comónta (saighdiúir singil); caol, tanaí, suarach; aonarach
brobh; beart beag (féir, tuí, luachra etc.); leaba (thuí etc.) (tá sé in am soip)
easair, leaba thuí
bailiú brobh nó sop (chun leapa, neide)
seomra mór codlata agus an-chuid leapacha ann
pianmhar, gan a bheith ar fónamh (cos thinn, súile tinne); cráite (tá mo chroí tinn dóite); breoite (tá sé tinn sa leaba)
cineál de mhála líonta le ruainneach, cadás, clúmh etc., mar chuid de leaba, agus spriongaí istigh ann nó faoi de ghnáth
earraí inaistrithe tí (boird, cathaoireacha, leapacha etc.)
