Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
gnáthamh
gnáthóir
gnáthú
gnáthúil
gné
gnéas
gnéitheach
gníomh
gníomhach
gníomhaí
gníomhaire
gníomhaireacht
gníomhú
gniúdán
gnó
gnólacht
gnóthach
gnóthachan
gnóthú
gnúis
gnúsacht
go
gó
gníomh fir1 aon rud a dhéantar, beart (gníomh fill, gníomh gaisce); feidhm (rud a chur i ngníomh); cumas (tá gníomh fágtha fós ann)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
gníomh, beart
staid an atmaisféir (teas, fuacht, grian, fearthainn, etc.); (aimsir mhaith, drochaimsir); am, ré nó tréimhse; tráth den bhliain (aimsir na Nollag); tréimhse sheirbhíse le duine eile (in, ar, aimsir ag); foirm den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith láithreach, caite nó fáistineach, etc. (tá, bhí, beidh; cuireann, chuir, cuirfidh)
díth céille, gníomh nó caint gan chéill
caitheamh (díslí etc.); seift, plean; rud a dhéantar, gníomh
gníomh cam
seift, beart cliste; éacht (cleasa lúith); beart, gníomh (an cleas céanna a dhéanamh arís)
acht a mbraitheann gníomh áirithe air (tugadh dó é ar choinníoll nach ndíolfadh sé arís é); gealltanas (dá dtugadh sé a choinníoll dom); dílseacht d'fhocal, dúthracht (fear gan choinníoll)
atá ina choir nó a bhfuil baint aige le coir (gníomh coiriúil)
bac, go háirithe bac gaoil chun pósta; gaol (col ceathar, col seisir); drochbheart, gníomh uafásach; briseadh móide nó focail; gráin, drogall (tá col agam leis; bhí col orm é a dhéanamh)
gníomh nó sraith de ghníomhartha foirmiúla de réir nóis nó dlí, go háirithe i gcúrsaí creidimh; searmanas
fabhar nó bronntanas do dhuine le trua dó; gníomh carthanachta
gríosú chun gnímh, bruíne etc.; tiomáint
gníomh mór gaile nó gaisce; gníomh iontach (éacht oibre)
gníomh cineáltais; áis, gar (do dhuine); dea-thoil, dea-mhéin (tá Dia i bhfabhar aige)
foirm den bhriathar sa Laidin, etc. a léiríonn gurb é an t-ainmní cuspóir an ghnímh
córas rialtais (faoi dheachtóir go minic) a smachtaíonn gach uile rud sa tír agus nach gceadaíonn gníomh ná focal ina choinne
fear nó bean feasa, fáidh; (sa ghramadach) foirm den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith le teacht
acrach, úsáideach, áiseach (éadach, ball fónta); maith (gníomh, bia fónta)
gníomh mar fhreagra ar ghníomh nó ar chleachtas ar chás eile
gníomh gaile, éacht; mórtas, laochas, maíomh
searbh, géar, garbh (gníomh garg, labhairt go garg)
duine a dhéanann gníomh; duine bríomhar gnóthach
déanamh gnímh; oibriú thar ceann duine eile
fuafar (gníomh gránna); míthaitneamhach, míofar (dath gránna); bocht, dearóil (an duine gránna)
tobann, gan choinne (gníomh grod); luath (prátaí groda)
ar an iargúil, cúlánta, as bealach; uafásach fiáin (aimsir iargúlta; gníomh, toirt, iargúlta)
lárionad an néarchórais istigh sa cheann (Oibríonn sé cosúil le malartán teileafóin, ag fáil teachtaireachtaí ó na baill chéadfacha uile (radharc, éisteacht etc.) agus ag rialú smaointe agus ghníomhartha an duine); lárionad an smaoinimh agus na mothúchán
gan a bheith ard (cnoc, teach, íseal); íochtarach (tír íseal, íseal san uisce, íseal i gcéim); suarach, gránna (gníomh íseal); lag (glór íseal); ar easpa brí (tá sé go híseal anocht)
fothrach, múchán; rian, lorg; (sa ghramadach) an aimsir den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith ar siúl san am i láthair
gluaiseacht, gníomh; brí, anam
gníomh grod
rud maith, gníomh fónta; (le buíochas)(go raibh maith agat)
tapa (rith mear); grod, tobann (gníomh mear); teasaí (duine mear)
gothaí nó gníomhartha drochmhúinte
ceann de na snáithíní go léir sa chorp a thugann mothúcháin (teas, fuacht, pian, mar shampla) ó gach cuid den chorp go dtí an inchinn agus a iompraíonn teachtaireachtaí ar ais a chuireann gníomh i bhfeidhm
úsáid, imirt (arm etc.); seift, plean; gníomh; gail, gaisce; inmhe, aois fir (teacht in oirbheart)
comhaontú scríofa a dhéantar le comhlacht árachais; cúrsa aontaithe oibre nó gnímh (polasaí rialtais)
ní éigin gan a ainm a lua (an rud sin a cheannaigh tú); cúrsa, scéal (an rud a tharla, atá le rá agam); gníomh, beart (an rud a rinne sé); créatúr beo (tá rud beag aici; an rud óg; nach é an rud salach é); acmhainn, sochar (tá rud aige sin; fuair sé rud maith orthu); ní a iarrtar (déan rud ar d'athair); imní, brón (ná bíodh rud ort faoi)
scéal nó bailiúchán scéalta faoi ghníomhartha gaile agus gaisce nó faoi theaghlach cáiliúil etc.
gníomh nó gníomhartha foirmiúla mar a ordaíonn nós nó dlí
ar bhealach, i riocht (go)(gníomh atá ar shlí a dhéanta)
dea-ghníomh
beag, mion; bocht, ainnis (gníomh suarach; duine ag féachaint go suarach)
luas, lúth, gníomh (níl aon tapa ionam)
sceitheadh ar do thír le namhaid nó gníomh fill ina coinne
anásta, liobarnach (obair thútach); tuathalach, amaideach (gníomh tútach)
cosc cúirte ar ghníomh áirithe
